5. Du lịch:

Với điều kiện địa lý, là vùng núi cao có nhiều cảnh quan tự nhiên cũng như nhân tạo, Gia Lai có tiềm năng du lịch phong phú, đó là những khu rừng nguyên sinh với hệ động, thực vật phong phú, nhiều ghềnh thác, suối, hồ. Cùng với sự hấp dẫn của thiên nhiên, Gia Lai còn có nền văn hóa lâu đời, đậm đà bản sắc dân tộc, có bề dày lịch sử và truyền thống cách mạng hào hùng thể hiện ở các di tích lịch sử văn hóa như khu Tây Sơn thượng đạo, làng kháng chiến Stor của anh hùng Núp, các địa danh Pleime, Ia Răng đã đi vào lịch sử. Tuy vậy, ngành du lịch ở Gia Lai chưa được khai thác đúng mức. Cùng với việc đi lại, giao lưu ngày càng thuận tiện, việc đầu tư vào ngành du lịch chắc chắn sẽ là một một ngành kinh doanh thu hút nhiều nhà đầu tư biết đón đầu cơ hội.

GIỚI THIỆU VỀ THÀNH PHỐ PLEIKU, THỊ XÃ, HUYỆN CỦA

TỈNH GIA LAI

I. THÀNH PHỐ PLEIKU

1. Khái quát về Thành phố Pleiku

a. Vị trí địa lý: Thành phố Pleiku là đô thị trung tâm của tỉnh Gia Lai, nằm trên trục giao thông giữa quốc lộ 14, quốc lộ 19 nối thông suốt cả nước, gần ngã ba Đông Dương, nằm trên cung đường Hồ Chí Minh, thuộc vùng tam giác tăng trưởng các tỉnh lân cận, cũng như các quốc gia láng giềng như Campuchia, Lào. Tổng diện tích tự nhiên là 26.166,36 ha, là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội của tỉnh Gia Lai.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 260,77 km²,

- Dân số trung bình của thành phố khoảng 227.740 người

c. Đơn vị hành chính: Hiện nay toàn thành phố chia thành 23 đơn vị hành chính cấp xã phường bao gồm 14 phường và 9 xã, cụ thể:

- 14 phường: Hoa Lư, Yên Đỗ, Ia kring, Diên Hồng, Trà Bá, Hội Phú, Thống Nhất, Hội Thương, Thắng Lợi, Tây Sơn, Phù Đổng, Chi Lăng, Yên Thế, Đống Đa

- 9 xã: Biển Hồ, Chư HDrông, An Phú, Trà Đa, Diên Phú, Tân Sơn, Ia Kênh, Chư Á  xã Gào.

d. Điều kiện tự nhiên: Pleiku nằm ở độ cao trung bình 700-800 m, cao hơn hẳn độ cao trung bình toàn cao nguyên. Có hai đỉnh  cao hơn 1000m là đỉnh Chư Jôr cao 1.042m ở phí Bắc và đỉnh Chư Hdrông cao 1.028m ở phía Nam.

e. Cơ sở hạ tầng:

Cấp nước: Hiện nay chương trình nước sạch nông thôn đang được triển khai thực hiện bằng các nguồn vốn định canh định cư, vốn chương trình nước sạch nông thôn. Khu vực nội thành đã được đầu tư nhà máy xử lý nước tại Biển Hồ đảm bảo cho 98,7% hộ sử dụng nước sạch. Khu vực nông thôn, những nơi có điều kiện tập trung đầu tư đưa nước về tại các xã Trà Đa, Biển Hồ, Diên Phú, Chư Á, còn lại tập trung xây dựng hồ chứa nước, xây dựng giọt nước đưa về tận thôn, làng bằng  nguồn vốn định canh định cư như xã Tân Sơn, xã Gào, Ia kênh, Chư Hdrông, Chư Á...đảm bảo cho 98,1% hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh.

       Cấp điện: Hiện phụ tải thành phố Pleiku đang được cấp chủ yếu bởi 2 nguồn điện chính là Trạm 110KV Biển Hồ và Trạm 110KV Diên Hồng. Với 2 trạm 110KV tổng công suất 115MVA hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu phụ tải của thành phố. Các trạm 110KV có mức độ mang tải vừa phải (42,2 – 84,9%).

            Hệ thống lưới điện thành phố có đường dây 35kV ngành điện 50,65km, đường dây 22kV ngành điện 262,052km, đường dây 0,2-0,4kV ngành điện 630,46km. Cáp ngầm trung thế ngành điện 4,441km, cáp ngầm hạ thế ngành điện 1,28km. Trạm biến áp 35,22/0,4kV ngành điện 368 trạm, tổng dung lượng 86.185,5kV. Trạm biến áp trung gian: 2 trạm dung lượng 16.900kVA. Với công suất các trạm hiện nay đảm bảo cung cấp điện cho 100% số hộ trên địa bàn thành phố.

Hệ thống thông tin liên lạc đang được mở rộng đầu tư nâng cấp, đến nay đã phủ sóng thông tin toàn bộ 23/23 xã, phường, thôn, làng, bản. Sân bay được đầu tư nâng cấp để tiếp đón máy bay hạng nặng với các chuyến bay đi: TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Vinh, Hải Phòng.

Thành phố hiện đang có rất nhiều trường học. Trong đó nổi bật là trường THPT Chuyên Hùng Vương, THCS Nguyễn Du, THCS Trưng Vương, Trường Cao đẳng Sư phạm, Phân viện Đại học Nông lâm TP HCM,...

2. Tiềm năng thế mạnh của thành phố:

Thành phố cũng đã tập trung triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về  xây dựng nông thôn mới đã góp phần làm cho bộ mặt các xã của thành phố thay đổi, rút ngắn dần khoảng cách giữa các phường trung tâm và xã vùng ven.

Đặc biệt, năm 2014 thành phố đã và đang triển khai lập điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng TP. Pleiku đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây là quy hoạch được đầu tư cơ bản, lâu dài và bền vững. Trong đó nhấn mạn việc đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng để đủ điều kiện nâng cấp Pleiku thành đô thị loại I trước năm 2020. Từ năm 2030 trở đi, thành phố tiếp tục đẩy mạnh, phát triển toàn diện trên mọi lĩnh vực, đảm bảo vững chắc các tiêu chí đô thị loại I. Kinh tế phát triển theo hướng dịch vụ thương mại-công nghiệp. Lúc này, đô thị sẽ được xây dựng một cách khoa học, áp dụng phương pháp tiên tiến phù hợp với điều kiện tự nhiên đồi núi, rừng và tập quán của địa phương, bảo vệ môi trường sinh thái. Đến năm 2050, TP. Pleiku sẽ là thành phố lớn với quy mô dân số khoảng 1 triệu người, có vị trí quan trọng trong hệ thống đô thị quốc gia và có ảnh hưởng trong khu vực Tam giác phát triển Việt Nam-Lào-Campuchia. Lúc đó, Pleiku đóng vai trò là một trong những trung tâm phát triển chính của khu vực Bắc Tây Nguyên, có đầy đủ điều kiện để tạo sức hút đầu tư lớn và phát triển quan hệ hợp tác quốc tế trên một số lĩnh vực như: du lịch, giáo dục, y tế, môi trường, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Nhiều công trình có quy mô khá lớn và hiện đại như: Quảng trường Đại Đoàn Kết, tượng đài Bác Hồ với các dân tộc Tây Nguyên, quốc lộ 14 và 19 đoạn qua TP. Pleiku, Sân bay Pleiku, Khách sạn Hoàng Anh Gia Lai, Siêu thị Co.op Mart, chung cư Hoàng Anh, trụ sở Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai, cao ốc Đức Long, Bệnh viện Quân y 211, Bệnh viện Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh-Hoàng Anh Gia Lai, Sân vận động Pleiku, khu vui chơi giải trí Đồng Xanh, hồ Diên Hồng... góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào các dân tộc Pleiku, đã làm cho TP. Pleiku có một vóc dáng mới ngày càng khang trang, hiện đại hơn.

II. THỊ XÃ AN KHÊ

1. Khái quát về thị xã An Khê

a. Vị trí địa lý: Thị xã An Khê nằm trên quốc lộ 19 từ thị trấn Bình Định (An Nhơn) đi Pleiku, cách Pleiku 90 km, cách Quy Nhơn 79 km. Nằm giữa 2 đèo An Khê (Giáp huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định), Mang Yang (Giáp với huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai)

- Phía Đông giáp tỉnh Bình Định,

- Phía Tây và Nam giáp huyện Đắk Pơ,

- Phía Bắc giáp huyện K'Bang và tỉnh Bình Định.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 20.065,21ha.

- Dân số của thị xã khoảng 67.435 người

c. Đơn vị hành chính: Thị xã An Khê có 11 đơn vị hành chính bao gồm 6 phường: An Bình, An Phú, An Phước, An Tân, Ngô Mây, Tây Sơn và 5 xã: Cửu An, Song An, Thành An, Tú An, Xuân An.

d. Điều kiện tự nhiên: An Khê nằm ở sườn phía đông của dãy Trường Sơn, trên bậc thềm chuyển tiếp giữa Cao nguyên và miền duyên hải Trung bộ, nên có khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên, chia hai mùa: mùa mưa từ tháng 6 đến tháng 11, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 5 năm sau. Nhiệt độ trung bình năm 23^oc, độ ẩm trung bình 81%, lượng mưa trung bình năm từ 1.200mm - 1.750mm; tốc độ gió trung bình 3,5m/s, hướng gió chính là đông bắc - tây nam.

An Khê có dòng sông Ba chảy ngang qua khu vực trung tâm thị xã và chảy xuống vùng duyên hải miền trung nên có vị trí khá quan trọng trong việc cân bằng sinh thái khu vực Tây Nguyên và các tỉnh ven biển miền Trung, đây cũng là nguồn thuỷ năng phong phú cho sản xuất thuỷ điện

e. Cơ sở hạ tầng:

- Cơ sở hạ tầng tương đối phát triển: hệ thống điện nước đã về các xã, có bưu điện, ngân hàng, trường học, cơ sở y tế…

- Đường đến An Khê tương đối thuận lợi, có quốc lộ 19 nối vùng duyên hải miền Trung với Tây Nguyên và đông bắc Campuchia; tỉnh lộ 669, 674 nối An Khê với các huyện phía đông của tỉnh... với các trục đường huyết mạch qua thị xã đã tạo cho An Khê có được vị thế để trở thành đô thị trung tâm, đầu mối giao lưu kinh tế - văn hóa xã hội của tỉnh.

2. Tiềm năng thế mạnh của thị xã:

Các loại cây trồng như mía, mì… tiếp tục được xác định là cây trồng chủ lực của thị xã. Năm 2015, tổng diện tích gieo trồng 9.483ha, tổng sản lượng lương thực 7.453 tấn. Các chương trình, dự án ứng dụng khoa học-công nghệ được triển khai đã thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp, tăng thu nhập và lợi nhuận trên một đơn vị diện tích canh tác, góp phần đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới trên địa bàn.
        Cùng với phát triển nông nghiệp, các lĩnh vực công nghiệp-xây dựng, thương mại-dịch vụ cũng phát triển khá nhanh và đa dạng, đáp ứng tốt hơn nhu cầu sản xuất, tiêu dùng của nhân dân. Trên địa bàn thị xã hiện có 1 doanh nghiệp nhà nước, 2 công ty cổ phần có vốn tham gia của nhà nước dưới 50%, hơn 122 doanh nghiệp ngoài quốc doanh, hoạt động trên nhiều lĩnh vực đã và đang tạo ra nhiều việc làm mới, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn. 5 năm qua, toàn thị xã cũng đã tạo việc làm cho hơn 11.000 lao động; tỷ lệ lao động đã qua đào tạo tăng từ 25% năm 2011 lên hơn 30% năm 2015.

Đặc biệt, An Khê được các nhà khảo cổ học Nga nghiên cứu, khảo sát, phát hiện các di tích khảo cổ học đã được khai quật, nhiều công cụ ghè đẽo thô sơ, đặc biệt với các rìu tay điển hình và các mảnh Tectit trong tầng văn hóa ổn định, với niên đại bước đầu được xác định trong khoảng 77-80 vạn năm trước. Trong ngày 31/10  và 01/11/2016 Viện Hàn Lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Viện khảo cổ học Việt Nam đã phối hợp với UBND tỉnh Gia Lai tổ chức Hội thảo quốc tế về “Thời đại đá cũ ở Việt Nam trong bối cảnh khu vực”. Công cuộc khai quật nghiên cứu kỹ nghệ công cụ cuội An Khê mới bắt đầu và sẽ được tiếp tục trong nhiều năm nữa theo chương trình hợp tác Việt – Nga. Trong tương lai gần An Khê sẽ là trung tâm nghiên cứu lịch sử văn hóa nhân loại ở tầm quốc gia và quốc tế; là điểm du lịch hấp dẫn của Gia Lai.

III. THỊ XÃ AYUNPA

1. Khái quát về thị xã Ayun Pa

a. Vị trí địa lý:

Thị xã Ayun Pa nằm ở phía Đông Nam tỉnh Gia Lai:

- Phía Đông giáp huyện Ia Pa và huyện Krông Pa;

- Phía Tây giáp huyện Phú Thiện;

- Phía Nam giáp huyện Ea H'leo, tỉnh Đắk Lắk;

- Phía Bắc giáp huyện Phú Thiện và huyện Ia Pa.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích tự nhiên của toàn thị xã là 28.718 ha.

- Dân số toàn thị xã khoảng là 37.010 người.

c. Đơn vị hành chính: Thị xã Ayun Pa có 8 đợn vị hành chính: Phường Cheo Reo, phường Hòa Bình, phường Đoàn Kết, phường Sông Bờ, xã Chư Băh, xã Ia Rbol, xã Ia R’Tô, xã Ia Sao.

d. Điều kiện tự nhiên: Thị xã Ayun Pa là cửa ngõ phía Đông Nam của tỉnh. Có độ cao trung bình  từ 200m đến 250m so với mặt nước biển và nằm trên địa hình vùng trung du Cao Nguyên Gia Lai, nơi đây có địa hình là cụm đồi núi phía Đông Bắc và Tây Nam, là khu vực giàu tiềm năng về kinh tế đồi rừng, đồng thời cũng là một vùng thung lũng với các đặc trưng của khí hậu nóng, khô, có nhiều ánh nắng.

Đặc điểm khí hậu và thời tiết: thị xã Auyn Pa nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, mang những đặc tính chung của khí hậu vùng Tây Nguyên, nhiệt độ bình quân hàng năm 25,5^oC , nhiệt độ cao nhất 40,8^oC, nhiệt độ thấp nhất hàng năm 8,5^oC.

Khí hậu hàng năm chia làm 2 mùa rõ rệt, mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11, tháng có mưa nhiều nhất trong năm là tháng 10 và tháng 11, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau, lượng mưa trung bình hàng năm 1.225mm, số ngày mưa trung bình hàng năm 144 ngày, có thể gây lũ quét.

Bên cạnh đó, sự ảnh hưởng của đặc điểm địa hình dãy núi phía Đông Bắc và Tây Nam án ngữ, ngăn cản 2 luông gió mùa thổi vào nên khí hậu thị xã khác so với các huyện, thị, thành phố trong tỉnh: Nhiệt độ cao hơn, lượng mưa nhỏ hơn, mùa đông ấm hơn, không khí có độ ẩm cao hơn.

Thủy văn: hệ thống thủy văn của thị xã Ayun Pa có nhiều sông suối chảy qua; hệ thống này đóng vai trò rất quan trọng đối với nông nghiệp, dự trữ nguồn thủy năng rất lớn. Trên địa bàn thị xã có 2 con sông chính chảy qua và một số suối chính như suối Ia Hiao, Ia Rbol và các suối nhỏ khác.

e. Cơ sở hạ tầng:

- Cơ sở hạ tầng tương đối phát triển: hệ thống điện nước đã về các xã, có bưu điện, ngân hàng, trường học, cơ sở y tế…

- Về giao thông: Có các đường giao thông thuận lợi nối liền với các tỉnh duyên hải miền trung và khu vực Tây Nguyên, tạo nên điều kiện thuận lợi về thông thương và phát triển các loại hình dịch vụ.

2. Tiềm năng thế mạnh của thị xã:

Thị xã Ayun Pa có các loại giống đạt năng suất, chất lượng cao chủ lực như: lúa, bắp, mía, thuốc lá.  Hiện nay, địa phương đang tăng cường cơ giới hóa trong nông nghiệp từ khâu làm đất, gieo trồng, chăm bón và thu hoạch để nâng cao năng suất lao động, giảm chi phí trong sản xuất. Khuyến khích các hộ nông dân chuyển đổi một số diện tích cây trồng kém hiệu quả sang trồng cỏ để phát triển chăn nuôi gia súc.

Với các tiềm năng về đất đai, khoáng sản và du lịch, chính quyền thị xã đang chú trọng việc kêu gọi các thành phần kinh tế, các tổ chức, cá nhân đầu tư vào địa bàn, trong đó có Cụm tiểu thủ công nghiệp Ia Sao, thị xã Ayun Pa quy mô 15 ha đã được UBND tỉnh Gia Lai phê duyệt.

Thị xã đã đề ra các chương trình, mục tiêu kinh tế - xã hội để phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương: phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, áp dụng công nghệ sinh học để tăng năng suất, chất lượng, sản lượng, hướng đến cánh đồng đạt 50 - 100 triệu đồng/ha; phát triển ổn định vùng nguyên liệu gắn với các cơ sở công nghiệp chế biến các sản phẩm nông nghiệp. Đẩy mạnh xây dựng kinh tế đô thị, nếp sống văn minh đô thị; quy hoạch phát triển đô thị Ayun Pa hiện đại với tầm nhìn đến năm 2020, hướng đến 2030.

IV. HUYỆN IAGRAI

1. Khái quát về huyện IaGrai

a. Vị trí địa lý:

- Phía Bắc giáp với huyện Chư Păh 

- Phía Đông giáp thành phố Pleiku 

- Phía Nam giáp huyện Đức Cơ.

- Phía Tây giáp với tỉnh Ratanakiri Campuchia.

Huyện cách thành phố Pleiku về phía Tây theo tỉnh lộ 664 khoảng 20km

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: IaGrai rộng 111.960 ha;

- Dân số: 97.221 người

c. Đơn vị hành chính: Toàn huyện có 13 xã, thị trấn với 150 buôn làng, khối phố, gồm 1 thị trấn Ia Kha và 12 xã: Ia Bă, Ia Chia, Ia Dêr, Ia Grăng, Ia Hrung, Ia Khai, Ia Krai, Ia O, Ia Pếch, Ia Sao,Ia Tô, Ia Yok.

d. Điều kiện tự nhiên: Địa hình Ia Grai nằm ở phía Tây cao nguyên đất đỏ Pleiku, tiếp giáp với vùng núi thấp Nam Sa Thầy ở phía Tây Bắc và vùng đồi núi thấp khu vực biên giới Campuchia ở phía Tây. Ranh giới giữa cao nguyên và vùng núi thấp là sông Ia Grai và sông Sê San. Địa hình chung: thoải dần từ Đông sang Tây, trong phạm vị ranh giới Ia Grai có hai dạng địa hình chính là: địa hình cao nguyên phân bố ở khu vực trung tâm và phía Đông của huyện, chiếm 55,8% tổng diện tích tự nhiên; Địa hình đồi núi thấp phân bố ở phía Bắc và Tây Nam huyện, chiếm 43,1% tổng diện tích tự nhiên.

Đặc điểm khí hậu và thời tiết: Ia Grai nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới, gió mùa cao nguyên, có đặc điểm nhiệt và ẩm khá phong phú nhưng phân hóa sâu sắc theo mùa và tương đối theo không gian (địa hình, độ cao). Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, lượng mưa chiếm 90% tổng lượng mưa cả năm, mưa lớn tập trung vào các tháng 7, 8, 9 với cường độ lớn nên thường gây xói lở đất và lũ quét ven sông suối. Đây là mùa mà cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt. Mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, thời gian kéo dài, lượng mưa ít, lại gặp gió Đông Bắc khô, hanh nên rất khô hạn, làm ảnh hưởng đến sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp của người dân. Mùa khô là mùa thu hoạch cà phê và vụ mùa chính của cây hàng năm, khí hậu khô, nắng nhiều thuận lợi cho việc phơi sấy sản phẩm, thích hợp với đặc điểm ngừng sinh trưởng để cây cà phê phân hóa mầm non và cây cao su thay lá, bắt đầu một chu kì sinh trưởng mới. Nguồn nước, thủy văn Hệ thống sông suối của huyện Ia Grai bắt nguồn và chảy trên sườn Tây của cao nguyên Bazan Pleiku, có lượng mưa lớn, tầng thổ nhưỡng rất dày, thảm thực vật chủ yếu là cây lâu năm nên nguồn nước khá dồi dào, địa hình thuận lợi cho xây dựng các hồ chứa, đập dâng nhỏ, lấy nước bơm tưới cho cà phê trên đỉnh đồi và tự chảy cho lúa nước trên địa hình thấp ven sông. Vùng hạ lưu các sông suối dốc, nhiều ghềnh thác thuận lợi cho xây dựng các công trình thủy điện nhỏ. Nguồn nước ngầm ở Ia Grai có lưu lượng khá, chất lượng tốt, cần có kế hoạch khai thác hợp lí bằng các công trình giếng khoan để lấy nước cung cấp trực tiếp cho sản xuất và sinh hoạt.

e. Cơ sở hạ tầng:

- Cơ sở hạ tầng tương đối phát triển: hệ thống điện nước đã về các xã, có bưu điện, ngân hàng, trường học các cấp, cơ sở y tế…đáp ứng tốt nhu cầu của người dân.

- Giao thông thuận lợi tạo điều kiện phát triển thương mại

2. Tiềm năng thế mạnh của huyện:

Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 13,7% (năm 2015), qui mô nền kinh tế tăng cao, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng. Tổng vốn đầu tư phát triển đạt 4.551 tỷ đồng, các công trình kết cấu hạ tầng được chú trọng đầu tư; dự kiến đến cuối năm 2015, toàn huyện có 1 xã đạt chuẩn nông thôn mới, vượt 1 xã so với kế hoạch, bộ mặt nông thôn có nhiều khởi sắc.

Diện tích cây lương thực có hạt: 5.134 ha, diện tích lúa: 4.630 ha, diện tích cây ngô: 503,8 ha, diện tích sắn: 4.731 ha và các cây hàng năm khác 15 ha. Đặc biệt trên địa bàn huyện có diện tích cây lâu năm như cà phê, cao su, điều rất lớn: diện tích cà phê: 17.102 ha, cây cao su: 14.583 ha, cây điều: 5.257 ha. Đây là một nguồn nguyên liệu có tiềm năng để chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp qua chế biến, sản xuất nông, lâm nghiệp.

V. HUYỆN ĐĂK PƠ

1. Khái quát về huyện Đak Pơ

a. Vị trí địa lý:

Phía đông giáp thị xã An Khê

Phía tây giáp huyện Mang Yang

Phía nam giáp huyện Kông Chro

Phía bắc giáp huyện K'Bang và Thị xã An Khê.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích tự nhiên 50.373 ha 

- Dân số: 41.917 người

c. Đơn vị hành chính: Toàn huyện có 8 xã bao gồm: Đak Pơ, Phú An, Tân An, Cư An, Ya Hội, Yang Bắc, An Thành, Hà Tam.

d. Điều kiện tự nhiên:

Đak Pơ nằm ở sườn phía Đông dãy Trường Sơn, trên bậc thềm chuyển tiếp giữa Cao nguyên và miền duyên hải Trung bộ, nên có khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên.

Đặc điểm khí hậu và thời tiết: Mùa mưa thường đến muộn và kết thúc sớm hơn các huyện Tây Trường Sơn từ 1 – 2 tháng. Trong năm có hai mùa: mùa mưa kéo dài từ tháng 06 đến tháng 11, có khi kéo dài đến tháng 12, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 5 năm sau, khô nhất vào tháng 2 và tháng 3.

Hướng gió của mùa khô là hướng Đông Bắc, mùa mưa là Tây Nam. Tốc độ gió thông thường là 3 – 3,5m/s, cao nhất có thể lên đến 20 m/s.

Nhìn chung khí hậu và thời tiết của huyện có nhiều thuận lợi để phát triển sản xuất nông nghiệp đa dạng với nhiều loại cây trồng, nhiều vụ trong năm. Bên cạnh đó lượng mưa không đều giữa các tháng làm ảnh hưởng đến đời sống sản xuất của dân cư trong vùng.

e. Cơ sở hạ tầng:

- Có hệ thống điện nước đã về các xã, có bưu điện, ngân hàng, trường học các cấp, cơ sở y tế…đáp ứng tốt nhu cầu của người dân.

Xây dựng kết cấu hạ tầng, chỉnh trang đô thị được đẩy mạnh, cơ sở hạ tầng vùng nông thôn rất được nhà nước quan tâm. Hiện có các đường giao thông thuận lợi tạo nên điều kiện thuận lợi về thông thương.

2. Tiềm năng thế mạnh của huyện:

Cơ cấu kinh tế có sự chuyển đổi theo hướng giảm tương đối tỷ trọng nông nghiệp và tăng dần tỷ trọng công nghiệp – xây dựng cơ bản và dịch vụ trong giá trị sản xuất.

Bước đầu hình thành các vùng chuyên canh cây công nghiệp như mía, mì và các loại cây hoa màu khác có giá trị hàng hóa phát triển mạnh. Tổng đàn trâu có 616 con, tổng đàn bò có 14.916 con, đàn lợn có 11.710 con, gia cầm có 61.120 con, đàn dê có 2.210 con.

Tình hình sản xuất nông, lâm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ có chiều hướng phát triển, từng bước chuyển dịch cơ cấu ngành, cơ cấu kinh tế theo hướng tiến bộ tạo đà thuận lợi cho việc phát triển kinh tế - xã hội những năm tiếp theo.

VI. HUYỆN IA PA

1. Khái quát về huyện Ia Pa

a. Vị trí địa lý:

Bắc giáp: các huyện Chư Sê, Mang Yang, Kông Chro.

Nam giáp: huyện Krông Pa.

Đông giáp: huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.

Tây giáp: huyện Phú Thiện, thị xã Ayun Pa.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 868.5 Km²

- Dân số khoảng: 53.303 người

c. Đơn vị hành chính: gồm 09 xã:  Xã Ia Kdăm, Xã Chư Mố, Xã Ia Tul, Xã Ia Broăi, Xã Pờ Tó, Xã Chư Răng, Xã Kim Tân, Xã Ia Mrơn, Xã Ia Trôk

d. Điều kiện tự nhiên:

Huyện Ia Pa nằm về phía Đông Nam của tỉnh Gia Lai. Địa hình xen kẽ với núi đồi thấp, đất dốc, sông ngòi, đất bãi bồi và cánh đồng lúa nước hai vụ. Huyện nằm trong vùng thung lũng lòng chảo thấp và kín gió nên nhiệt độ ở đây khá cao, độ ẩm thấp, lượng mưa thấp. Với điều kiện tự nhiên như trên, huyện có rất ít lợi thế về phát triển nông, lâm nghiệp, thích hợp với các loại cây trồng, vật nuôi có nguồn gốc nhiệt đới, nhất là cây lương thực như lúa, ngô… cây công nghiệp ngắn ngày như bông, sắn, mía, đậu…và chăn nuôi bò thịt.

e. Cơ sở hạ tầng:

- Cơ sở hạ tầng còn nghèo nàn, chưa phát triển: có hệ thống điện nước nhưng vẫn chưa về được hết với các đồng bào vùng sâu vùng xa, có bưu điện, ngân hàng, trường học, cơ sở y tế…chỉ đáp ứng nhu cầu cơ bản của người dân.

- Có đường giao thông thuận lợi nối liền với thị xã Ayun Pa, đi qua huyện KongChro đến thị xã An Khê, quốc lộ 19 và nhập vào quốc lộ 1.

2. Tiềm năng thế mạnh của huyện:

Gần 59.000 ha đất lâm nghiệp, trên 30.000 ha đất nông nghiệp (trong đó lúa nước thủy lợi trên 9.185 ha), diện tích ngô hàng năm gần 2.890 ha, diện tích sắn trên 5.666 ha và trên 13.000 ha đất khá màu mỡ phù hợp với nhiều loại cây trồng có giá trị kinh tế cao như cây thuốc lá, mía…;

Giao thông thuận lợi, nguồn lao động tại chỗ dồi dào và giá nhân công rẻ… là những lợi thế của huyện để phát triển các ngành công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp chế biến thực phẩm, chế biến thức ăn gia súc.

Ngoài ra trên địa bàn huyện còn có xã Chư Mố được xác định là cái nôi của người dân tộc thiểu số Ja Rai, có điểm dừng chân của khách du lịch nước ngoài tại làng Blôm, xã Kim Tân. Đây là lợi thế của địa phương cho việc phát triển làng nghề truyền thống gắn với du lịch văn hóa.

Trong những năm qua có một số doanh nghiệp tại các địa phương đã tiếp cận và đầu tư ở một số ngành, nhất là lĩnh vực nông nghiệp, cụ thể: Công ty mía đường Gia Lai đầu tư cho nông dân trồng mía; Công ty thuốc lá BAT-Vinataba, công ty thuốc lá Khatoco Khánh Hòa đầu tư cho người nông dân trồng thuốc lá; Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai đầu tư trồng cao su; tập đoàn Đức Long Gia Lai đầu tư khai thác quặng chì, kẽm.

VII. HUYỆN KRÔNG PA

1. Khái quát về huyện Krông Pa

a. Vị trí địa lý:

Bắc giáp: huyện Ia Pa; huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.

Nam giáp: huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk.

Đông giáp: huyện Sơn Hòa, Sông Hinh, tỉnh Phú Yên.

Tây giáp: huyện Ea Hleo, Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk; thị xã Ayun Pa

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 1.623,66 Km².

- Dân số: 79.640 người. Mật độ dân số: 49,5 người/km²

c. Đơn vị hành chính: 14 (1 thị trấn, 13 xã).

Thị trấn: Phú Túc.

Các xã: Uar, Ia Rsươm, Ia Rmok, Chư Rcăm, Ia Dreh, Krông Năng, Ia Rsai, Chư Drăng, Ia Mlah, Chư Gu, Đất Bằng, Phú Cần, Chư Ngọc.

d. Điều kiện tự nhiên:

Huyện Krông Pa ngày nay thuộc vùng trũng Cheo Reo-Phú Túc, có cấu tạo địa chất khá phức tạp, bao gồm 2 nhóm đất chính là bồi tích phù sa và trầm tích hỗn hợp, là kiểu địa hình đồng bằng tích tụ-bóc mòn, với các dạng địa hình bậc thềm và bãi bồi chiếm diện tích chủ yếu, nhưng quá trình tích tụ ở đây hạn chế hơn so với khu vực Cheo Reo. Do còn thuộc địa hình thung lũng giữa núi, nên trong vùng còn có dạng địa hình đồi núi sót chiếm diện tích nhỏ, xen lẫn vùng đất bằng. Thung lũng Krông Pa phân bố dọc theo các sông suối, ít bị chia cắt, khá bằng phẳng, được bao phủ bởi lớp phù sa cũ và mới.
Ngoài địa hình trũng, rìa phía đông nam Krông Pa có 2 dãy núi cao là Chư Jú Dlêiya và Chư Dlêiya. Địa hình Krông Pa có dạng đồi hoặc núi thấp nhưng lượn sóng mạnh và chia cắt sâu.

Đặc điểm khí hậu và thời tiết: Krông Pa mang tính chất nhiệt đới hơi khô. Do có địa hình núi án ngữ, che chắn hướng gió từ đông và tây nam nên đặc điểm khí hậu của huyện Krông Pa có phần khác với các vùng khác ở Tây Nguyên và Gia Lai. Khí hậu Krông Pa có 2 mùa rõ rệt: mùa khô và mùa mưa. Ở độ cao trung bình 140 m so với mặt nước biển, Krông Pa là bậc thềm quan trọng, án ngữ trên quốc lộ 25- một trong những cửa ngõ nối đồng bằng ven biển miền Trung ở phía đông với cao nguyên Pleiku ở phía tây. Mật độ sông suối của Krông Pa không lớn. Huyện bị chia cắt thành 2 vùng bởi dòng sông Ba chảy từ tây xuống đông.

e. Cơ sở hạ tầng:

Huyện Krông Pa dự kiến sẽ thực hiện cứng hóa 16 công trình đường giao thông nông thôn (tổng kinh phí khoảng 11,6 tỷ đồng) và dành khoảng 21,696 tỷ đồng đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, tu bổ các tuyến đường giao thông tại các xã. Bên cạnh đó, từ nguồn vốn tỉnh phân cấp, ngành chức năng huyện đang tiến hành thi công hệ thống kênh tưới đập dâng Uar và sửa chữa một số tuyến kênh. Trích một phần nguồn vốn hỗ trợ cho địa phương sản xuất lúa, đầu tư kiên cố hóa kênh mương hồ nước Phú Cần, phấn đấu đến cuối năm 2015, toàn huyện có 8/13 xã đạt chuẩn tiêu chí về thủy lợi...
        Đối với tiêu chí điện nông thôn, bưu điện, Krông Pa hiện có 13/13 xã hoàn thành các tiêu chí này. Các xã đều có điện đến trung tâm với tỷ lệ 98,6% hộ sử dụng điện thường xuyên, an toàn; các điểm phục vụ bưu chính ở xã hoạt động tốt, có internet và phục vụ thư báo kịp thời. Về giáo dục, tỷ lệ các xã có trường đạt chuẩn quốc gia theo nông thôn mới là 7/13 xã, đạt 53,8%; 100% các xã đạt phổ cập giáo dục tiểu học; 7/13 xã bao gồm: Phú Cần, Ia Mláh, Ia Rmok, Ia Rsươm, Uar, Chư Drăng, Chư Ngọc có tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học (THPT, bổ túc, học nghề) đạt 53,8%. Huyện đang tiếp tục đầu tư, xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia, thư viện đạt chuẩn theo quy định.

2. Tiềm năng thế mạnh của huyện:

Đất đai vùng Krông Pa gồm nhiều loại trên nền đá bazơ, đất phù sa có màu nâu xám, tầng mặt có độ dày khoảng 20-25cm. Các tầng tiếp theo có màu vàng xen màu gỉ sắt. Các tầng đất có độ dày mỏng khác nhau, với các nhóm đất chính: đất nâu sẫm trên đá bazan, đất đen phù sa cổ, đất đen, chủ yếu là đất phù sa bồi tụ của các sông suối. Ngoài ra còn có loại đất vàng xám trên đá hỗn hợp, phân bố rải rác ở phía tây bắc, 2 rìa sườn nam và bắc của vùng.

Cùng với việc đẩy mạnh hoạt động xây dựng cơ bản, những năm qua, huyện Krông Pa đã tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, hình thành các vùng sản xuất lúa, màu có hiệu quả cao, chú trọng cả ba hình thức thâm canh, luân canh và xen canh các loại cây nông nghiệp như lúa, bắp, mè, mì, thuốc lá... Huyện đã quy hoạch chuyển đổi diện tích canh tác kém hiệu quả để xây dựng vùng lúa năng suất, chất lượng, hiệu quả cao nhằm tăng giá trị trên một đơn vị diện tích gieo trồng. Song song với phát triển sản xuất nông nghiệp, huyện còn tập trung phát triển ngành nghề tiểu  thủ công nghiệp và dịch vụ nhằm tăng tỷ trọng công nghiệp, tạo điều kiện cho các ngành, nghề công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn mở rộng và phát triển nhanh như: Ngành sản xuất vật liệu xây dựng, các nghề sản xuất đồ mộc xây dựng, tạo việc làm và tăng thu nhập cho hàng ngàn lao động mỗi năm, đưa giá trị sản xuất công nghiệp của huyện tăng nhanh. Việc huy động nguồn lực cho đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội cũng quan tâm, tạo được diện mạo mới trong bộ mặt nông thôn. Trên địa bàn ngày càng có nhiều công trình thiết yếu phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

VIII. HUYỆN K’BANG

1. Khái quát về huyện K’bang

a. Vị trí địa lý:

- Phía Bắc giáp huyện Kon Plông (Tỉnh Kon Tum).

- Phía Đông giáp tỉnh Quảng Ngãi và Bình Định.

- Phía Nam giáp thị xã An Khê và huyện Đăk Pơ.

- Phía Tây giáp huyện Mang Yang và Chư Păh.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 1.840, 92 km².

- Dân số: 67.964 người.

c. Đơn vị hành chính: 14 (1 thị trấn, 13 xã).

- Thị trấn: K’Bang.

- 13  xã: xã Đăk Rong, xã Sơn Lang, xã Kon Pne, xã Krong, xã Sơ Pai, xã Lơ Ku, xã Nghĩa An, xã Tơ Tung, xã Kông Lơng Khơng, xã Đăk Hlơ, xã Kông Bờ La, xã Đak Smar, xã Đông.

d. Điều kiện tự nhiên: K'Bang là một huyện miền núi nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Gia Lai và ở phía Đông dãy Trường Sơn.

KBang có khí hậu nhiệt đới ẩm, chịu ảnh hưởng trực tiếp của cả hai vùng khí hậu: Duyên hải và Tây nguyên, có nền nhiệt độ khá cao và điều hoà, mưa nhiều và phân bố tương đối đều trong năm, mùa khô ngắn (3-4 tháng) và không gay gắt.

e. Cơ sở hạ tầng:

Hầu hết các tuyến giao thông huyết mạch đều được bê tông hóa, nhựa hóa và kết nối thông suốt tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại, giao thương, 100% xã có nhà văn hóa; 95,8% thôn, làng, tổ dân phố có nhà văn hóa. Bên cạnh đó, trường học được đầu tư xây dựng và kiên cố hóa đáp ứng nhu cầu dạy và học. Hiện nay, trên địa bàn huyện có 53 trường học (tăng 6 trường học so với đầu nhiệm kỳ), có 17/53 trường đạt chuẩn quốc gia (vượt 88,8% nghị quyết, tăng 13 trường so với đầu nhiệm kỳ). 14/14 xã, thị trấn đều có trung tâm học tập cộng đồng. Mạng lưới y tế được đầu tư xây dựng đã đáp ứng được nhu cầu khám-chữa bệnh cho nhân dân.

Huyện K'Bang có đường 669 A nối Quốc lộ 19 từ An Khê qua thị trấn Kbang đến Quốc lộ 24 tại Kon Plông. Đoạn từ thị xã An Khê đến thị trấn Kbang dài 29,8 km. Đường 669 B Đường Trường Sơn Đông qua huyện K'Bang từ ranh giới xã Tơ Tung-Kông Lơng Khơng, theo đường huyện Tơ Tung về thị trấn Kbang và theo đường tránh phía tây sông Ba nối liền với tỉnh lộ 669 A đi Kon Plong tỉnh Kon Tum, tổng chiều dài đi qua huyện 80 km. Đường đạt tiêu chuẩn cấp IV MN.

2. Tiềm năng thế mạnh của huyện:

KBang là một vùng đất có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và tiềm năng về nhiều mặt:

Phong phú về tài nguyên rừng (thực vật và động vật). Nguồn tài nguyên này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng cho việc cung cấp gỗ, bảo vệ môi trường, nghiên cứu khoa học và du lịch sinh thái.

Đất đai: với lớp phủ thổ nhưỡng phần lớn có tầng dày tốt, độ phì cao, không chỉ là nền đất cho thảm rừng giàu có phát triển mà còn là một phần diện tích để tạo nên những khu vực canh tác tốt. Đặc biệt là đất Bazan thích hợp cho phát triển những cây công nghiệp có giá trị kinh tế, ưu thế về cạnh tranh như: Cà phê, ca cao, dược liệu (Sa nhân tím…), mía, đậu đỗ, rau quả chất lượng cao...

Khí hậu của huyện thích hợp với nhiều loại cây trồng, vật nuôi. Hệ thống sông suối dày đặc, phân bố khá đều, có nguồn sinh thuỷ dồi dào quanh năm, có nhiều ghềnh thác, đủ điều kiện xây dựng các công trình thuỷ điện, các đập dâng và hồ chứa loại vừa và nhỏ cung cấp điện và nước tưới cho sản xuất và sinh hoạt.

Khoáng sản ở KBang khá phong phú, đặc biệt là vùng mỏ Bauxít trữ lượng 806 triệu tấn trên cao nguyên Kon Hà Nừng; mỏ sắt ở xã Đông, Lơ Ku; các mỏ đá Bazan, đá Granit, đất sét, cát sỏi ở vùng rìa cao nguyên đất đỏ và vùng trũng phía Nam là các khoáng sản đang trong thời kỳ khai thác và thăm dò chuẩn bị khai thác.

KBang hiện có 3 hồ thủy điện lớn và 28 hồ đập thủy lợi nhỏ. Các hồ chứa lớn của huyện có thể kể đến hồ Kanak (1.800 ha), hồ B thủy điện Vĩnh Sơn thuộc xã Sơn Lang (1.000 ha), hồ C thủy điện Vĩnh Sơn tại xã Đắk Rong (320 ha), hồ Buôn Lưới (26 ha) thuộc xã Sơ Pai và một số diện tích mặt nước (ao đào, hồ, đầm tự nhiên qua cải tạo) hiện nay đang nuôi thủy sản.

Ngoài ra KBang là huyện căn cứ Cách mạng, đang được Chính phủ chọn làm huyện điểm thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới và huyện điểm về Văn hóa – Thể thao và Du lịch.

IX. Huyện Chư Pưh:

1. Khái quát về huyện Chư Pưh:

           a. Vị trí địa lý:

Huyện Chư Pưh là cửa ngõ phía Nam tỉnh Gia Lai, cách trung tâm thành phố Pleiku khoảng 70 km về phía Đông Nam. Có tọa độ địa lý và ranh giới hành chính như sau:

Tọa độ địa lý:

- Từ 13^o22’39’’ - 13^o37’41’’ vĩ độ Bắc

- Từ 107^o16’71’’ - 108^o18’55’’ kinh độ Đông

Ranh giới hành chính tiếp giáp với các địa phương sau:

- Bắc giáp: huyện Chư Sê

- Nam giáp: tỉnh Đăk Lăk.

- Đông giáp: các huyện Chư Sê, Phú Thiện.

- Tây giáp: huyện Chư Prông 

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 718,92  km²

- Dân số: 70.028 người. Mật độ dân số: 97,67 người/km²
        c. Đơn vị hành chính cấp xã, trị trấn: 09 (1 thị trấn, 08 xã).

        - Thị trấn: Nhơn Hòa.
        - Các xã: Chư Don, Ia Dreng, Ia Hrú, Ia Rong, Ia Hla, Ia Blứ, Ia Phang, Ia Le. Trong đó có 04 xã thuộc diện đặc biệt khó khăn (CT135).

          d. Điều kiện tự nhiên:

          - Địa hình: Huyện Chư Pưh nằm về phía Nam cao nguyên Pleiku và khu vực phía Đông Bắc vùng bán bình nguyên Ea Suop, bề mặt cao nguyên có hình vòm không cân xứng, đường phân thủy tương đối bằng và trùng với quốc lộ 14, chia huyện Chư Pưh thành 02 sườn dốc đông và tây.

          - Đất đai: Tổng diện tích đất tự nhiên toàn huyện là 71.892 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp là 30.639 ha, đất lâm nghiệp 32.189 ha, còn lại là các thành phần đất khác… Đất đai của huyện chủ yếu là đất đỏ bazan (một số vùng có đất xám và bạc màu, đất xói mòn…) rất thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp, trồng cây công nghiệp dài ngày, ngắn ngày và cây lương thực ngắn ngày.

- Khí hậu: Khí hậu huyện Chư Pưh nóng, ẩm thích hợp với cây trồng, vật nuôi có nguồn gốc nhiệt đới ẩm như: cà phê, cao su, tiêu, bò thịt; nhiệt độ trung bình 21^oC – 23^oC, lượng mưa 1.500 – 2.000 mm, ít bão, tốc độ gió là 3 – 4m/s, thuận lợi cho cây trồng phát triển.

e. Cơ sở hạ tầng:

   Huyện Chư Pưh nằm ở cửa ngõ phía Nam của tỉnh Gia Lai, địa hình bằng phẳng, có Quốc lộ 14 thuộc tuyến đường Hồ Chí Minh, chạy dọc theo hướng Bắc nam. Đây là trục đường giao thông chính của Tây Nguyên. Phía Bắc giáp huyện Chư Sê, từ thị trấn Chư Sê theo Quốc lộ 25 xuống thị xã Tuy Hòa Phú Yên. Phía Nam giáp tỉnh Đăk Lăk đi Bình Phước, Bình Dương và Tp. Hồ Chí Minh. Với vị trí như trên thuận tiện cho việc giao lưu phát triển kinh tế xã hội của huyện.

         2. Tiềm năng thế mạnh của huyện Chư Pưh:

Huyện có nhiều tiềm năng về đất đai, tài nguyên khoáng sản và tiềm năng về con người. Đặc biệt, huyện có diện tích đất đỏ bazan lớn rất phù hợp với cây công nghiệp dài ngày như: Hồ tiêu, cà phê, cao su, điều; phù hợp với cây công nghiệp ngắn ngày và cây lương thực ngắn ngày như: Bông, đậu, đỗ, bắp lai…Bên cạnh đó, huyện có tiềm năng lớn về rừng, độ che phủ chiếm 55%. Ngoài ra, Chư Pưh còn có tiềm năng về tài nguyên khoáng sản như: Mỏ đá xây dựng, mỏ đá công nghiệp, mỏ plour tít là nguồn nguyên liệu dồi dào cho phát triển công nghiệp trong tương lai.

Song song với các tiềm năng trên, huyện còn có lợi thế về rừng tự nhiên, đồng cỏ lớn để phát triển chăn nuôi, nhất là đàn bò. Địa bàn của huyện khá bằng phẳng, giao thông đi lại thuận tiện, rất dễ dàng cho giao lưu hàng hóa.

X. Huyện Chư Păh:

1. Khái quát về huyện Chư Păh:

           a. Vị trí địa lý:

Huyện Chư Păh nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Gia Lai, cách trung tâm thành phố Pleiku khoảng 16 km, có địa giới hành chính tiếp giáp với các địa phương sau:

- Bắc giáp: tỉnh Kon tum

- Nam giáp: huyện Ia Grai và Tp.Pleiku

- Đông giáp: huyện Đăk Đoa.

- Tây giáp: huyện Ia Grai và huyện Sa Thầy (tỉnh Kon Tum) 

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 974,58 km²

- Dân số: 71.027 người. Mật độ dân số: 72,88 người/km².
        c. Đơn vị hành chính cấp xã, trị trấn: 15 (02 thị trấn, 13 xã).

        - Thị trấn: Phú Hòa, Ia Ly.
        - Các xã: Chư Đăng Ya, Chư Jôr, Đăk Tơ Ver, Hà Tây, Hòa Phú, Ia Ka, Ia Khươl, Ia Mơ Nông, Ia Phí, Nghĩa Hòa, Nghĩa Hưng, Ia Ly, Ia Kreng, Ia Nhin.

          d. Điều kiện tự nhiên:

          - Địa hình: Chảy dọc theo ranh giới huyện Chư Păh với huyện Sa Thầy của tỉnh Kon Tum là con sông Ia Krông Bơ Lan, phụ lưu của sông Sê San, tại đây có nhà máy thủy điện Yaly. Huyện này còn có chung hồ Biển Hồ với thành phố Pleiku, hồ này nằm trên địa phận các xã Nghĩa Hưng, Chư Jôr. Địa hình huyện Chư Păh tương đối đơn giản, phần lớn bằng phẳng, thuận lợi cho sản xuất nông lâm nghiệp và chăn nuôi.

          - Đất đai: Tổng diện tích đất tự nhiên toàn huyện là 97.458 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp là 35.510 ha, đất lâm nghiệp 29.391 ha, còn lại là các thành phần đất khác..; đất đai chủ yếu là đất đỏ bazan rất thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp, trồng cây công nghiệp dài ngày như cà phê, cao su, chè...

- Khí hậu: nóng, ẩm thích hợp với cây trồng, vật nuôi có nguồn gốc nhiệt đới ẩm như: cà phê, cao su, tiêu, bò thịt…; nhiệt độ trung bình 22^oC – 23^oC, lượng mưa trung bình hàng năm 2200 – 2500 mm, ít bão, tốc độ gió trung bình với tần suất 2% là 13,6m/s.

e. Cơ sở hạ tầng:

- Huyện Chư Păh nằm ở phía bắc Tây Nguyên, với vị thế địa - chính trị, địa - kinh tế khá đặc biệt: cách trung tâm tỉnh lỵ Gia Lai (thành phố Pleiku) 16 km, cách trung tâm tỉnh lỵ Kon Tum 25 km - là cửa ngõ quan trọng thuộc hành lang kinh tế phía Bắc của tỉnh Gia Lai và thành phố Pleiku (và còn đặc biệt hơn khi Pleiku trở thành thành phố động lực, đặc biệt quan trọng của khu vực tam giác Đông Dương theo Quyết định của Chính phủ). Huyện có tuyến Quốc lộ 14  chạy qua giữa huyện theo hướng Bắc Nam, từ thành phố Kon Tum tỉnh Kon Tum, qua thị trấn Phú Hòa, sang thành phố Pleiku tiếp giáp với quốc lộ 19 nối giữa Pleiku và Quy Nhơn; đường tỉnh 661 về hướng Tây và đường tỉnh 670 về hướng Đông. Đây là những điều kiện quan trọng, là lợi thế để giao lưu phát triển, vươn lên thoát nghèo, phát triển kinh tế - xã hội với vùng Duyên hải Trung Trung Bộ và cả nước.

 - Huyện có 02 công trình điện quy mô lớn nhất miền Trung và Tây Nguyên là Nhà máy Thuỷ điện Ialy và TBA 500 KV Pleiku đã góp phần quan trọng thay đổi bộ mặt của huyện từ nguồn cung ứng điện dồi dào, đầu tư xây dựng đường giao thông với chất lượng cao, phát triển kinh tế, an sinh xã hội của địa phương...

         2. Tiềm năng thế mạnh của huyện Chư Păh:

            - Huyện Chư Păh giàu tiềm năng về đất đai, khoáng sản, du lịch, vị trí địa lý thuận lợi và nguồn nhân lực. Huyện có con sông Ia Krông Bơ Lan, phụ lưu của sông Sê San chảy dọc theo ranh giới của huyện với huyện Sa Thầy tỉnh Kon Tum và có chung biển Hồ với Tp.Pleiku, rất thuận lợi để phát triển thủy lợi và thủy điện. Huyện có nguồn đất đỏ bazan với trữ lượng lớn nên thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp, trồng cây công nghiệp dài ngày như cà phê, cao su, chè... Tiềm năng khoáng sản của huyện cũng rất phong phú với các mỏ đá Granit, đá trụ Bazan, vật liệu xây dựng thông thường như: cát, đá, sỏi, đất, than bùn… là cơ sở để phát triển ngành công nghiệp khai thác, chế biến.

- Về tiềm năng du lịch: Trên địa bàn của huyện có thác Công Chúa, nhà máy thuỷ điện Ia Ly, làng du lịch xã Ia Mnông, cùng với những vườn cao su, đồi chè, cao su bạt ngàn… là những thắng cảnh thu hút nhiều khách tham quan.

- Về thu hút đầu tư: Những năm qua, huyện đã chủ động xây dựng chính sách thu hút các nhà đầu tư, đầu tư hạ tầng cơ sở cụm công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp tập trung tại xã Ia Khươl; tổ chức nhiều cuộc xúc tiến, mời gọi các nhà đầu tư với cơ chế nhiều ưu đãi. Huyện cam kết giao mặt bằng đã giải phóng đền bù cho các doanh nghiệp đến đầu tư, giải quyết nhanh thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền.

XI. Huyện Chư Prông:

1. Khái quát về huyện Chư Prông:

           a. Vị trí địa lý:

Huyện Chư Prông là một huyện miền núi biên giới phía Tây Nam tỉnh Gia Lai, cách trung tâm thành phố Pleiku khoảng 38 km. Có tọa độ địa lý và ranh giới hành chính như sau:

Tọa độ địa lý:

- Từ 107^o36’00’’ – 108^o01’36’’ kinh độ Đông.

- Từ 13^o18’11’’ – 13^o55’35’’ vĩ độ Bắc.

Ranh giới hành chính tiếp giáp với các địa phương sau:
        - Bắc giáp: Đức Cơ, Ia Grai, thành phố Pleiku, Đăk Đoa.
        - Nam giáp: huyện Ea Súp, tỉnh Đăk Lăk.
        - Đông giáp: các huyện Chư Sê, Chư Pưh.
        - Tây giáp: Cam Pu Chia (đường biên giới chung với chiều dài 42km).

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 1.693,91 Km²

- Dân số: 116.867 người.
        c. Đơn vị hành chính cấp xã, trị trấn: 20 (1 thị trấn, 19 xã).

        - Thị trấn: Chư Prông.
        - Các xã: Ia Băng, Ia Boòng, Ia Lâu, Ia Me, Ia Mơr, Ia O, Ia Pia, Ia Púch, Ia Phìn, Ia Tôr, Ia Vê, Bàu Cạn, Bình Giáo, Thăng Hưng, Ia Bang, Ia Kly, Ia Drăng, Ia Ga, Ia Piơr.

          d. Điều kiện tự nhiên:

          - Địa hình: Huyện Chư Prông thuộc cao nguyên Pleiku, có địa hình dạng vòm, đỉnh ở Chư Hdrung (Hàm Rồng) có độ cao 1.028m, quốc lộ 14 phân chia cao nguyên thành hai phần: sườn đông và sườn tây. Địa bàn huyện Chư Prông nam ở sườn tây, có độ cao trung bình từ 700 - 800m, giảm dần về phía tây nam còn khoảng 200 - 300m.

          - Đất đai: Tổng diện tích đất tự nhiện toàn huyện Chư Prông là: 169.391 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp: 75.526 ha, đất lâm nghiệp: 75.403 ha; chủ yếu là đất đỏ Bazan (một số vùng có diện tích sét pha cát, đất phù sa bồi, đất xám…) thích hợp cho việc phát triển và trồng cây công nghiệp dài ngày có quy mô lớn.

          - Khí hậu: Chư Prông nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới, gió mùa cao nguyên, có 2 mùa rõ rệt: mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10 và mùa khô bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau; lương mưa trung bình năm: 2.306mm, nhiệt độ bình quân năm: 23,5^oC, độ ẩm trung bình năm: 81%, không có bão và sương muối.

e. Cơ sở hạ tầng:

- Hệ thống giao thông: Địa bàn huyện Chư Prông có các trục đường chiến lược 14, 19 chạy qua. Quốc lộ 19 chạy theo hướng đông tây từ cảng Quy Nhơn ngang qua địa phận huyện Chư Prông - Bàu Cạn lên đến cửa khẩu Lệ Thanh (huyện Đức Cơ). Hai tuyến tỉnh lộ chạy qua địa bàn huyện: Tỉnh lộ 663 nối từ Bàu Cạn, chạy qua địa phận xã Ia Phìn, thị trấn, xã Ia Drăng, Ia Bòng, Ia Púch nối vào quốc lộ 14 tại Phú Mỹ (huyện Chư Sê) có chiều dài khoảng 23 km. Tỉnh lộ 665 (trước là tỉnh lộ 675) từ ngã ba Phú Mỹ (huyện Chư Sê - Quốc lộ 14) qua xã Ia Tôr, Ia Pia, Ia Ga, Ia Mơr tiếp giáp với Quốc lộ 14C chạy dọc biên giới, có chiều dài khoảng 60 km.

Với vị trí trên Chư Prông có vai trò rất quan trọng về an ninh quốc phòng và thuận lợi trong kết nối phát triển kinh tế - xã hội với TP.Pleiku, các huyện trong tỉnh, với các tỉnh trong vùng và cả nước, với các nước làng giềng CamPuChia.

         2. Tiềm năng thế mạnh của huyện Chư Prông:

          - Huyện Chư Prông có quỹ đất đỏ bazan dồi dào, có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, thuận lợi cho phát triển các loại cây công nghiệp dài ngày cho giá trị kinh tế cao như: cà phê, cao su, tiêu, chè… và phát triển đa dạng các loài vật nuôi.

          - Huyện có đường biên giới chung với nước bạn CamPuChia với chiều dài 42 km thích hợp cho việc giao thương hàng hóa, phát triển thương mại biên giới.

- Tài nguyên khoáng sản của huyện chủ yếu là khoáng hóa bôxit tập trung ở khu vực

Thanh Giáo, Bàu Cạn, Plei Me.

          - Tiềm năng du lịch: Địa bàn huyện Chư Prông còn có các danh lam thắng cảnh phục vụ cho ngành du lịch như thác Sung Queng thuộc địa phận xã Ia Drăng cách trung tâm thị trấn khoảng 10 km. Thác thủy điện thuộc xã Bàu Cạn cách trung tâm thị trấn 15 km, thác làng Gà thuộc xã Ia Bòng... là những điểm có khả năng thu hút du lịch sinh thái của huyện.

XII. Huyện Đức Cơ:

1. Khái quát về huyện Đức Cơ:

           a. Vị trí địa lý:

Huyện Đức Cơ là huyện biên giới, nằm phía Tây của tỉnh Gia Lai, cách trung tâm thành phố Pleiku khoảng 52 km về phía Tây theo Quốc lộ 19. Có tọa độ địa lý và địa giới hành chính như sau:

Tọa độ địa lý:

- Từ 13º 37’10” –  13º 55’20” vĩ độ Bắc

- Từ 107º 27’15” – 107º 50’15” kinh độ Đông.

Địa giới hành chính:

- Phía Bắc giáp: huyện Ia Grai.
- Phía Nam giáp: huyện Chư Prông.
- Phía Đông giáp: huyện Chư Prông.
- Phía Tây giáp: tỉnh Natarakiri  – Vương quốc Cam Pu Chia.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 72.186 ha

- Dân số: 70.866 người. Mật độ dân số trung bình: 98 người/km².
        c. Đơn vị hành chính cấp xã, trị trấn: 10 (1 thị trấn, 09 xã).

- Thị trấn: Chư Ty. 

- Các xã: Ia Din, Ia Dom, Ia Dơk, Ia Krêl, Ia Kriêng, Ia Kla, Ia Lang, Ia Nan, IaPnôn.

          d. Điều kiện tự nhiên:

          - Địa hình: Huyện Đức Cơ nằm trải dài trên sườn Tây của dãy Trường Sơn, địa hình, địa chất toàn huyện khá phức tạp, được hình thành trong nhiều giai đoạn kiến tạo xảy ra mạnh dẫn tới có nhiều đoạn đất gãy, uốn nếp và chia cắt mạnh với nhiều kiểu địa hình. Ở phía Bắc phổ biến là dạng đồi lượn sóng và núi thấp trung bình. Phía Nam và Tây Nam địa hình thoải dần và tương đối bằng phẳng.

          - Đất đai: Tổng diện tích đất tự nhiên toàn huyện Đức Cơ là: 72.186 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp: 60.467,1 ha, đất lâm nghiệp: 6.483,7 ha, còn lại là các thành phần đất khác. Hệ thống đất đỏ bazan màu mỡ cùng với những điều kiện tự nhiên thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp với các loại cây công nghiệp dài ngày như cà phê, tiêu, điều...

          - Khí hậu: Huyện Đức Cơ nằm trong vùng có đặc điểm khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên, trong năm có hai mùa rõ rệt: mùa mưa (bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 11), mùa khô bắt đầu từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau). Nhiệt độ bình quân 24oC, độ ẩm trung bình 81%, lượng mưa trung bình 1500–1600 mm, cơ bản thuận lợi cho việc phát triển sản xuất nông nghiệp và lâm nghiệp.

e. Cơ sở hạ tầng:

- Huyện Đức Cơ nằm ở phía Tây tỉnh Gia Lai, huyện có vị thế địa – chính trị, địa – kinh tế khá đặc biệt, có Quốc Lộ 19B – là trục giao thông chiến lược gắn với cửa khẩu Quốc tế Lệ Thanh, có Quốc lộ 14C gắn với tuyến hành lang biên giới Việt Nam – Cam Pu Chia. Huyện lỵ Đức Cơ (thị trấn Chư Ty) là cửa ngõ quan trọng thuộc hành lang kinh tế phía Tây Gia Lai, trung tâm kinh tế, chính trị văn hoá, khoa học và quốc phòng – an ninh quan trọng nhất của tỉnh Gia Lai (và còn đặc biệt hơn khi thành phố Pleiku trở thành thành phố động lực, có tầm quan trọng đặc biệt của khu vực tam giác Đông Dương theo Quyết định chủ Chính phủ). Đây là những điều kiện quan trọng, là lợi thế lớn để giao lưu phát triển, vươn lên thoát nghèo, phát triển kinh tế – xã hội với các vùng phụ cận trong tỉnh, cả nước và quốc tế.

2. Tiềm năng thế mạnh của huyện Đức Cơ:

- Huyện Đức Cơ có diện tích đất rừng tự nhiên lớn thuận lợi cho phát triển ngành công nghiệp chế biến gỗ và chăn nuôi. Huyện có hệ thống đất đỏ bazan màu mỡ cùng với những điều kiện tự nhiên thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp với các loại cây công nghiệp dài ngày như tiêu, cà phê, cao su, điều…trong đó cao su là mũi nhọn.

- Huyện có vị trí địa lý khá thuận lợi cùng với Khu Kinh tế Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh, đây là trung tâm trong tam giác phát triển Việt Nam – Lào – CamPuChia, là đầu mối giao thông giữa Gia Lai và các địa phương khác với quốc gia CamPuChia nên rất thuận lợi trong việc phát triển nền kinh tế đa dạng và hình thành các Khu công nghiệp, các đô thị, các trung tâm dịch vụ.

XIII. Huyện Chư Sê:

1. Khái quát về huyện Chư Sê:

           a. Vị trí địa lý:

Huyện Chư Sê nằm ở phía Nam của tỉnh Gia Lai, cách trung tâm thành phố Pleiku khoảng 40 km. Có tọa độ địa lý và ranh giới hành chính như sau:

Tọa độ địa lý:

- Từ 107^o45 đến 108^o15 kinh độ Đông

- Từ 13^o20 đến 13^o55 vĩ độ Bắc

Ranh giới hành chính tiếp giáp với các địa phương sau:

- Bắc giáp: huyện Đăk Đoa.
- Nam giáp: huyện Chư Pưh.
- Đông giáp: huyện Mang Yang.
- Tây giáp: huyện Chư Prông.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 641,04 Km²

- Dân số: 116.000 người.

c. Đơn vị hành chính cấp xã, trị trấn: 15 (1 thị trấn, 14 xã).
- Thị trấn: Chư Sê.
- Các xã: Ia Blang, Dun, Ayun, ALBá, Bờ Ngoong, Bar Măih, Ia Tiêm, Chư Pơng,

IaGlai, Ia Hlốp, Ia Ko, Hbông, Ia Pal và Kông HTok.

   d. Điều kiện tự nhiên:

          - Địa hình:  Huyện Chư Sê nằm trên cao nguyên Pleiku tương đối bằng phẳng, độ dốc TB<7%, đất đai chủ yếu là đất đỏ BaZan chiếm trên 82%, thổ nhưỡng đất có nhiều nguyên tố vi lượng; độ ẩm TB 80%; độ chênh nhiệt độ ngày và đêm từ 8 oC đến 12 oC độ là các yếu tố thích hợp nhất cho cây tiêu sinh trưởng và phát triển tốt cho năng suất và chất lượng cao nhất hiện nay. 

          - Đất đai: Tổng diện tích đất tự nhiện toàn huyện Chư Sê là: 64.104 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp: 39.837 ha, chiếm 61,96%,  đất lâm nghiệp: 11.549 ha, chiếm 17,96% còn lại là các thành phần đất khác. Hệ thống đất đỏ bazan màu mỡ cùng với những điều kiện tự nhiên thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp với các loại cây công nghiệp dài ngày như cà phê, tiêu, điều...

          - Khí hậu: Huyện Chư Sê có khí hậu nhiệt đới vùng Cao Nguyên đặc trưng, có 2 mùa phân biệt, mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 tập trung nhiều nhất vào các tháng 7,8,9 (hướng gió Tây Nam), mùa khô bắt đầu từ tháng 11 sang tháng 4 năm sau (hướng gió Đông Bắc). Lượng mưa trung bình: 1.787 mm; nhiệt độ trung bình hàng năm: 21,7 oC; Nhiệt độ cao nhất: 35 oC; Nhiệt độ thấp nhất: 15 oC; Độ ẩm trung bình: 82,2%.

          - Sông, suối: Huyện Chư Sê có nhiều sông, suối chia thành 2 hướng rõ rệt: Phía Đông có sông Ayun và suối lớn Ia Pết, Ia Ring hình thành hồ Ayun Hạ với diện tích 3.700 ha đổ về sông đà Rằng ra biển Đông, phía Tây có suối IaH’Lốp, IaGLai, IaPan nối dài từ đầu huyện đến cuối huyện và đổ về sông Mê Kông qua CamPuChia… rất thích hợp cho phát triển cây công nghiệp, các loại cây ngắn ngày và chăn nuôi đại gia súc.

e. Cơ sở hạ tầng:

- Hệ thống giao thông: Huyện Chư Sê có Quốc lộ 14 thuộc tuyến đường Hồ Chí Minh, chạy dọc theo hướng Bắc Nam. Đây là trục đường giao thông chính của Tây Nguyên, phía Bắc nối với thành phố Pleiku và thành phố Kon Tum, từ Pleiku theo Quốc lộ 19 xuống cảng Quy Nhơn (Bình Định). Phía Nam tiếp giáp tỉnh Đăk Lăk đi Bình Phước, Bình Dương và Tp. Hồ Chí Minh. Từ thị trấn Chư Sê theo Quốc lộ 25 xuống thị xã Tuy Hòa, Phú Yên. Với vị trí như trên rất thuận tiện cho việc giao lưu phát triển kinh tế - xã hội.

         2. Tiềm năng thế mạnh của huyện Chư Sê:

- Chư Sê là một huyện cửa ngõ của tỉnh Gia Lai, Chư Sê có nhiều lợi thế hơn so với các huyện khác trong tỉnh. Những tuyến đường huyết mạch qua huyện là quốc lộ 14 và quốc lộ 25 đã tạo sự kết nối giữa Chư Sê với các trung tâm kinh tế chính trị của các tỉnh trong khu vực như Đăk Lăk, Đăk Nông, Phú Yên. Huyện có quỹ đất đỏ Bazan lớn và khí hậu ôn hòa phù hợp cho việc phát triển các loại cây trồng có hiệu quả kinh tế cao, nhất là các loại cây công nghiệp dài ngày như cây cà phê, hồ tiêu, cao su… Đặc biệt cây hồ tiêu đã được huyện xác định đây là cây trồng chủ lực tạo ra hàng hóa xuất khẩu.

- Về tiềm năng du lịch: Huyện Chư Sê có nhiều danh lam thắng cảnh phục vụ cho du lịch như: Thác Ia Nhí thuộc địa phận xã Nhơn Hòa, cách Tp.Pleiku 70 km về phía Nam, đây là địa điểm du lịch sinh thái hấp dẫn; thác Phú Cường thuộc xã Dun, cách trung tâm Tp.Pleiku 45km về phía Tây Nam, từ lâu đã thu hút nhân dân địa phương, khách du lịch trong và ngoài nước đến vui chơi, ngắm cảnh. Khu vực thác Phú Cường đang được ngành du lịch lập kế hoạch chi tiết cho phát triển du lịch, trong tương lai đây là khu du lịch sinh thái nghỉ dưỡng của huyện; hồ Ayun Hạ mênh mông đại ngàn là nơi du lịch thường xuyên của khách du lịch trong và ngoài nước, Hồ Iaring…

- Huyện Chư Sê là mảnh đất có nhiều tiềm năng khoáng sản trong lòng đất có thể dùng làm vật liệu xây dựng, nguyên-vật liệu cho công nghiệp, kể cả đá cảnh, đá quý rất có giá trị.

XIV. Huyện Phú Thiện:

1. Khái quát về huyện Phú Thiện:

           a. Vị trí địa lý:

Huyện Phú Thiện là một huyện miền núi ở phía Đông Nam của tỉnh Gia Lai, cách trung tâm thành phố Pleiku khoảng 70 km về phía Đông Nam theo trục quốc lộ 25. Ranh giới hành chính tiếp giáp với các địa phương sau:

- Bắc giáp: huyện Chư Sê.
- Nam giáp: thị xã Ayun Pa.
- Đông giáp: huyện Ia Pa.
- Tây giáp: huyện Chư Pưh.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 505,17 Km²

- Dân số trung bình: 76.989 người. Mật độ dân số:152,53 người/km².

c. Đơn vị hành chính cấp xã, trị trấn:  10 (1 thị trấn, 9 xã).
- Thị trấn: Phú Thiện.
- Các xã: Ayun Hạ, Chrôh Pơnan, Chư A Thai, Ia Ake, Ia Hiao, Ia Piar, Ia Peng, Ia Sol, Ia Yeng.  

d. Điều kiện tự nhiên:

          - Địa hình: Huyện Phú Thiện là một huyện miền núi nằm trên sườn Đông của dãy Trường Sơn, lãnh thổ huyện nằm gọn trong lòng chảo nơi con sông Ayun bắt nguồn từ cao nguyên Kon Tum chảy qua. Có độ cao trung bình từ 200 – 250m so với mặt nước biển và nằm trên địa hình trung du của cao nguyên Gia Lai. Cấu trúc địa hình phức tạp, bị chia cắt bởi nhiều khe suối, địa hình có hai dạng chính:

          + Địa hình bằng phẳng có độ dốc từ 0^o -20^o phân bổ ở phía Đông Nam, đất đai màu mỡ kết hợp với hệ thống kênh mương thủy lợi Ayun Hạ rất thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản.

          + Địa hình đồi núi phân bổ ở phía Tây và Tây Bắc, có độ dốc từ 20^o -25^o đất đai chủ yếu cho việc phát triển rừng, trồng rừng…

          - Đất đai: Tổng diện tích đất tự nhiện toàn huyện Phú Thiện là: 50.517 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp: 45.174,3 ha, đất lâm nghiệp: 19.495,1 ha, đất phi nông nghiệp 4.915,49 ha, đất chưa sử dụng 383,2 ha (theo kế hoạch sử dụng đất năm 2015 của Huyện Phú Thiện. Đất đai chủ yếu là loại đất cát pha và các nhóm phù sa kết hợp hệ thống sông suối tạo thuận lợi cho phát triển cây công nghiệp ngắn ngày, kinh doanh tổng hợp nông – lâm nghiệp và chăn nuôi đại gia súc.

          - Khí hậu: Huyện Phú Thiện chịu ảnh hưởng của điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên, có 2 mùa rõ rệt; mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 11 và mùa khô bắt đầu từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Lượng mưa trung bình hàng năm từ 2.200 – 2.500 mm, tập trung chủ yếu từ tháng 6-10. Độ ẩm trung bình từ 80% - 85%. Hướng gió chủ đạo là Đông Bắc và Tây Nam. Do ảnh hưởng của địa hình nên khí hậu thời tiết ở Phú Thiện có khác so với các khu vực lân cận, nhiệt độ cao hơn, lượng mưa nhỏ hơn, mùa đông ấm áp, mùa hè nắng nóng.

          - Sông, suối: Huyện Phú Thiện có hệ thống sông suối tương đối nhiều. Đặc biệt có sông IaYun là sông chính chảy qua địa phận huyện, từ Bắc kéo dài xuống Nam và công trình hồ chứa thủy điện AYun Hạ.

e. Cơ sở hạ tầng:

- Hệ thống giao thông: Huyện Phú Thiện có vị thế chính trị khá đặc biệt, là đầu mối giao thông xuống đồng bằng phía đông nam của tỉnh Gia Lai, là cửa ngõ giao lưu kinh tế với tỉnh Phú Yên và các tỉnh duyên hải miền trung. Phú Thiện cách Quốc lộ 1A khoảng 152 km về hướng đông; huyện có Quốc lộ 25 nối thị xã Ayun Pa về phía nam, nối huyện Chư Sê về hướng bắc, rất thuận tiện về giao thông đường bộ nối các huyện trong vùng với các tỉnh của Tây nguyên và duyên hải miền trung; là nơi có điều kiện xây dựng thuận lợi, có cơ sở hạ tầng bước đầu khá ổn định, các cơ sở vật chất khác cũng đã hình thành cho đô thị phát triển là việc làm cần thiết phù hợp với quá trình phát triển của toàn huyện; xứng đáng là một trong những huyện trung tâm quan trọng của tỉnh Gia Lai.

- Huyện Phú Thiện đã hình thành mạng lưới Công nghiệp và Tiểu thủ công nghiệp phong phú và đa dạng, có vị trí và tiềm năng rất quan trọng về kinh tế và An ninh quốc phòng, huyện có công trình thuỷ lợi Ayun Hạ. Huyện còn là vùng trọng tâm phát triển cây lương thực của tỉnh, có Thuỷ điện Ayun Hạ đã hoà vào mạng lưới điện Quốc gia.

         2. Tiềm năng thế mạnh của huyện Phú Thiện:

          - Huyện Phú Thiện có lợi thế về mặt địa lý, là huyện nằm trong trung tâm kinh tế của cụm Đông Nam tỉnh Gia Lai nên có nhiều thuận lợi trong việc thu hút đầu tư phát triển dịch vụ sản xuất và cung ứng sản phẩm. Huyện có nguồn nước mặt dồi dào thuận lợi cho việc phát triển cây lúa nước. Đất đai của huyện chủ yếu là loại đất cát pha và các nhóm phù sa kết hợp hệ thống sông suối tạo thuận lợi cho phát triển cây công nghiệp ngắn ngày, kinh doanh tổng hợp nông – lâm nghiệp và chăn nuôi đại gia súc.

          - Huyện Phú Thiện là nơi có mạng lưới sông suối dày đặc, có nguồn dự trữ thủy năng lớn phù hợp cho việc phát triển thủy nông, thủy điện.

- Về tiềm năng khoáng sản: Huyện có nguồn đất sét, đá granit và nhất là quặng Fluoxit ở xã Ia Hiao với trữ lượng khá lớn tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển công nghiệp địa phương.

- Về tiềm năng du lịch: Huyện Phú Thiện còn có các danh lam thắng cảnh phục vụ cho du lịch như: Hồ Ayun Hạ, khu di tích lịch sử Pleiơi… thu hút đông đảo người dân địa phương, khách du lịch trong và ngoài nước đến thăm quan.

XV. Huyện ĐăkĐoa:

1. Khái quát về huyện ĐăkĐoa:

           a. Vị trí địa lý:

Huyện Đăk Đoa là một huyện nằm ở phía Bắc của tỉnh Gia Lai, cách trung tâm thành phố Pleiku khoảng 13 km theo quốc lộ 19. Có ranh giới hành chính tiếp giáp với các địa phương sau:

- Bắc giáp: huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum.
- Nam giáp: huyện Chư Sê.
- Đông giáp: các huyện Mang Yang, Kbang.
- Tây giáp: huyện Chư Prông, thành phố Pleiku, huyện Chư Păh.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 985,3 Km²

- Dân số: 106.869 người. Mật độ dân số:108,09 người/km².

c. Đơn vị hành chính cấp xã, trị trấn:   17 (1 thị trấn, 16 xã)
          - Thị trấn: Đak Đoa.
          - Các xã: Hà Đông, Đak Sơ Mei, Đak Krong, Kon Gang, Hải Yang, Nam Yang, Hà Bầu, HNeng, HNol, KDang, Tân Bình, GLar, A Dơk, Ia Pết, Ia Băng và Trang.

d. Điều kiện tự nhiên:

          - Địa hình: Huyện Đăk Đoa có địa hình tương đối bằng phẳng và có độ dốc từ 3-7% nằm ở độ cao từ 480-500m so với mực nước biển, đất đai chủ yếu là đất Bazan khá đồng nhất thuận lợi cho việc xây dựng, cường độ nền đất từ 1,2-1,5kg/cm², rất thuận lợi cho việc xây dựng và phát triển giao thông.

          - Đất đai: Tổng diện tích đất tự nhiện toàn huyện Đăk Đoa là: 98.530 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp: 64.490 ha, đất lâm nghiệp: 20.054 ha, còn lại là các thành phần đất khác. Đất đai chủ yếu là đất đỏ bazan rất phù hợp với các loại cây công nghiệp dài ngày (nhất là cà phê, cao su, cây bong vải….)

          - Khí hậu: Huyện Đăk Đoa có hai mùa rõ rệt, mùa khô từ tháng 11 năm trước đến hết tháng 4 năm sau với hướng gió thịnh hành là Đông – Bắc, mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 – 10 với hướng gió theo hướng Tây – Nam. Nhiệt độ không khí trung bình hàng năm dao động từ 21^oC (cao nhất từ 35^oC thấp nhất 5^oC), độ ẩm tương đối trung bình năm là 82%. Lượng mưa trung bình 2.230mm, lượng mưa phân bổ không đồng, ít bão.

          e. Cơ sở hạ tầng:

Huyện Đăk Đoa nằm trên tuyến quốc lộ 19 nối thành phố Pleiku với các tỉnh duyên hải miền Trung nên rất thuận tiện trong việc giao lưu, phát triển kinh tế. Hiện tại, 100% xã trong huyện đều có đường giao thông được đầu tư xây dựng cơ bản kiên cố đến trung tâm; 100% thôn, làng trong huyện đều có điện lưới quốc gia. Hệ thống cơ sở vật chất trường lớp học, bệnh viện, trạm y tế, công trình nước sạch… trong huyện cũng từng bước đầu tư xây dựng kiên cố.

         2. Tiềm năng thế mạnh của huyện Đăk Đoa:

- Huyện Đăk Đoa có nhiều tiềm năng về đất đai, khoáng sản và nguồn nhân lực. Đất đai của huyện chủ yếu là đất đỏ bazan rất phù hợp với các loại cây công nghiệp dài ngày (nhất là cà phê, cao su, cây bong vải….)

- Về tiềm năng du lịch: Huyện Đăk Đoa có nhiều danh lam thắng cảnh thu hút khách du lịch như: Khu du lịch Hàm Rồng, hồ Ia Băng, thủy điện Thác Bà, thủy điện Đăk Sơmei, chùa Bửu Tâm, đồi thông xã Glar…

XVI. Huyện Kong Chro:

1. Khái quát về huyện Kong Chro:

           a. Vị trí địa lý:

Huyện Kong Chro nằm ở phía Đông của tỉnh Gia Lai, cách trung tâm thành phố Pleiku khoảng 120 km qua quốc lộ 19. Có tọa độ địa lý và địa giới hành chính như sau:

Tọa độ địa lý:

- Từ 13˚34’ đến 13˚58’ vĩ độ Bắc

- Từ 108˚21’đến 108˚52’ kinh độ Đông.

Địa giới hành chính:

- Bắc giáp: huyện Đăk Pơ.
- Nam giáp: huyện Ia Pa.
- Đông giáp: tỉnh Bình Định.
- Tây giáp: huyện Mang Yang.

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 1.439,71 km²

- Dân số: 46.237 người. Mật độ dân số: 32,04 người/km²

 c. Đơn vị hành chính cấp xã, trị trấn: 14 (1 thị trấn, 13 xã)
- Thị trấn Kông Chro.
- Các xã: An Trung, Chơ Long, Chư Krey, Đăk Pling, Đăk Song, Đăk Tpang, Kông

Yang, Sơ Ró,  Ya Ma, Yang Nam, Yang Trung, Đăk Pơ Pho, Đăk Kơ Ning.

   d. Điều kiện tự nhiên:

          - Địa hình: Địa hình huyện Kông Chro khá đa dạng và phức tạp, thấp dần từ Đông sang Tây, độ cao trung bình từ 400m đến 450m. Phía Đông Bắc và Đông Nam của huyện có các đỉnh núi cao trên 800m. Gồm 3 kiểu địa hình chính:

+Địa hình lượn sóng nhẹ: Tập trung dọc theo đường Tỉnh 667 (ĐT 674 cũ), đường Tỉnh 662, hai bên bờ sông Ba và các suối lớn, có diện tích khoảng 25% tổng diện tích tự nhiên của huyện, địa hình thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp.

+ Địa hình đồi núi: Phân bố chủ yếu ở phía tây của huyện, có diện tích khoảng 30% tổng diện tích tự nhiên của huyện, đỉnh bằng và có độ dốc dao động 15⁰ – 25⁰ . Độ cao trung bình từ 400m đến 500m, có thể kết hợp mô hình canh tác nông lâm kết hợp.

+ Địa hình đồi núi cao: Tập trung về hai phía: Đông – Bắc và Đông – Nam của huyện, có độ cao trung bình khoảng 550m, có diện tích khoảng 45% diện tích tự nhiên toàn huyện. Địa hình thuận lợi cho phát triển lâm nghiệp.

          - Đất đai: Tổng diện tích đất tự nhiên toàn huyện là 143.971 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp là 33.300 ha, đất lâm nghiệp 98.473 ha, còn lại là các thành phần đất khác..; đất của huyện chủ yếu là đất pha cát thuận lợi cho trồng cây nông nghiệp ngắn ngày: cây bắp lai, mì, mía, dưa hấu….

- Khí hậu: Khí hậu huyện Kong Chro mang đặc điểm chung của khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo, nhưng có sự nâng lên của địa hình nên có đặc trưng của khí hậu cao nguyên nhiệt đới ẩm, vừa chịu ảnh hưởng của gió mùa Tây Nam khô nóng. Mỗi năm có 2 mùa rõ rệt: Mùa mưa từ tháng 4 đến hết tháng 11, tập trung trên 90% lượng mưa cả năm; mùa khô từ tháng 12 đến hết tháng 3 năm sau, lượng mưa không đáng kể.  Nhiệt độ trung bình năm khoảng 22-23⁰ C, nhiệt độ cao nhất khoảng 35⁰ C. Lượng mưa trung bình năm 2.513 mm. Hướng gió thịnh hành mùa mưa là Tây Nam, hướng gió thịnh hành mùa khô là Đông Bắc.

e. Cơ sở hạ tầng:

 Hệ thống đường giao thông qua huyện Kông Chro có tỉnh lộ 662, nối huyện KôngChro với thị xã Ayun Pa dài 76 km; tỉnh lộ 674 dài 32 km, nối liền thị trấn Kông Chro với quốc lộ 19. Đường tỉnh lộ xuyên qua trung tâm huyện lỵ, mở lối thông ra các huyện phía tây Gia Lai và các tỉnh đồng bằng miền Trung, tạo cho Kông Chro có vị trí địa lý quan trọng ở phía Đông Gia Lai.

          Thực hiện chủ trương của Chính phủ, Bộ Quốc phòng phê duyệt dự án đầu tư xây dựng đường Trường Sơn Đông đi qua tỉnh Gia Lai dài khoảng 235 km, đi qua huyện Kông Chro dài 38 km.

       Một con đường mới nối huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên với huyện Kông Chro có chiều dài khoảng 112km. Trên địa bàn tỉnh Gia Lai, con đường được mở mới với chiều dài khoảng 12km, sau đó đi trùng với vị trí quy hoạch đường huyện Kông Chro qua Đak Pling, Đak Sông, nối vào đường Trường Sơn Đông tại thị trấn Kông Chro. Cùng với hệ thống các đường giao thông qua huyện, con đường này sẽ giúp huyện Kông Chro có thêm “cửa” xuống các tỉnh duyên hải nam Trung bộ, góp phần đắc lực vào việc phát triển kinh tế, xã hội của huyện.

         2. Tiềm năng thế mạnh của huyện Kong Chro:

          Huyện Kong Chro có lợi thế về rừng tự nhiên, đồng cỏ lớn để phát triển chăn nuôi gia súc. Đất đai của huyện chủ yếu là đất pha cát thuận lợi cho trồng cây nông nghiệp ngắn ngày: cây bắp lai, mì, mía, dưa hấu….

Ngoài ra, Kong Chro còn có tiềm năng về tài nguyên khoáng sản như: Mỏ đá bazan,  đá xây dựng, quặng Wolastonit, kẽm… là nguồn nguyên liệu dồi dào cho phát triển công nghiệp trong tương lai.

XVII. Huyện Mang Yang:

1. Khái quát về huyện Mang Yang:

           a. Vị trí địa lý:

Huyện Mang Yang là huyện được tách ra từ huyện Mang Yang cũ (nay là huyện Đăk Đoa) từ năm 2000. Huyện nằm ở phía Đông của tỉnh Gia Lai, cách trung tâm thành phố Pleiku khoảng 35 km. Có ranh giới hành chính tiếp giáp với các địa phương sau:

- Bắc giáp huyện Kbang.

- Nam giáp huyện Ia Pa.

- Tây nam giáp huyện Chư Sê.

- Đông giáp các huyện Đăk Pơ, Kông Chro.

- Tây giáp huyện Đăk Đoa.

Trung tâm huyện lỵ nằm trên trục Quốc lộ 19, tuyến đường nối liền thành phố Pleiku và các tỉnh Tây nguyên với các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ, và trục tỉnh lộ 670 nối Quốc lộ 19 với tỉnh Kon Tum. Huyện có lợi thế trong giao lưu kinh tế và lưu thông hàng hoá với các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ.

b. Mối quan hệ phát triển với các địa phương trong tỉnh và vùng

- Với thành phố Plei ku: Huyện Mang Yang cách thành phố PleiKu 35 km về phía Tây theo trục quốc lộ 19  - thành phố, tỉnh lỵ, là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội của tỉnh Gia Lai ở vùng Tây Nguyên, Việt Nam.

Pleiku là cực tăng trưởng nhanh có tác dụng lan toả và hỗ trợ các vùng khác phát triển. Do vậy đây vừa là thị trường tiêu thụ hàng hoá và lao động, vừa là nơi cung cấp tư liệu sản xuất, khoa học kỹ thuật cho huyện Mang Yang.

- Với thị xã An Khê: cách Mang Yang 55 km về phía Đông, là cửa ngõ phía Đông của tỉnh Gia Lai, nằm trên quốc lộ 19 Bình Định đi Pleiku, cách Pleiku 90 km, cách Quy Nhơn 79 km, trên đèo An Khê (giáp huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định).

- Với huyện Đak Đoa: Tiếp giáp với Mang Yang, kinh tế phát triển mạnh về nông nghiệp, đặc biệt là phát triển cây cà phê, cao su, tiêu. Đak Đoa là huyện tiếp giáp với thành phố Pleiku, nên tốc độ đô thị hoá rất nhanh. Sự phát triển của Đak Đoa có sức lan toả cho khu vực lân cận, trong đó có Mang Yang. 

- Với thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định: Cách Mang Yang 134km về phía Đông theo quốc lộ 19. Quy Nhơn là trung tâm kinh tế lớn của vùng Duyên hải Nam Trung bộ. Quy Nhơn sẽ là thị trường tiêu thụ hàng hoá, thị trường lao động lớn có tác động rất nhiều đến quá trình phát triển của huyện Mang Yang.

- Với thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum: cách Mang Yang 50km theo tỉnh lộ 670 và quốc lộ 14. Mang Yang nằm trên trục đường nối Kon Tum với các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ (Bình Định, Phú Yên, Khánh Hoà...). Kon Tum với định hướng tập trung phát triển cây công nghiệp, chăn nuôi và công nghiệp chế biến (cà phê, cao su, tinh bột sắn, tinh bột bắp, thức ăn gia súc…), sẽ là nơi tiêu thụ nguyên liệu, hàng hoá và thu hút lao động của huyện.

- Với các thành phố khác: Nằm trên trục Quốc lộ 19 nên Mang Yang có điều kiện kết nối với các thành phố lớn như Đà Nẵng (cách 350km), Nha Trang (cách 350km), thành phố Hồ Chí Minh (cách 600km)... đây là điều kiện thuận lợi để tạo sự liên kết giữa Mang Yang và các trung tâm đô thị lớn trong khu vực, đặc biệt là việc cung ứng nguyên liệu cho công nghiệp chế biến, cung cấp nguồn lao động cho các khu công nghiệp, liên kết các tour du lịch...

b. Diện tích và dân số:

- Diện tích: 1.127,18 km²

- Dân số: 62.772 người. Mật độ dân số: 55,7 người/km²
        c. Đơn vị hành chính cấp xã, trị trấn: 12 (1 thị trấn, 11 xã).

- Thị trấn: Kon Dỡng.

- Các xã: Ðăk Ya, Ðê Ar, Lơ Pang, Ðăk Trôi, Kon Thụp, Kon Chiêng, Ðăk Djrăng, A Yun, Hra, Ðăk Jơ Ta, Ðăk Ta Ley.

   d. Điều kiện tự nhiên:

+ Địa hình: Mang Yang nằm giữa rìa phía Đông cao nguyên Pleiku và vùng núi cao trung bình 1400-1500m thuộc dãy Kon Ka Kinh chạy qua đèo Mang Yang ở phía Đông. Địa hình thấp dần từ Bắc xuống Nam (1500-220m) và nghiêng từ Đông sang Tây theo thung lũng sông Ayun ở phía Tây. Chia ra 4 dạng chính: Núi cao, núi thấp,  cao nguyên và thung lũng hẹp:

- Vùng núi cao phân bố chủ yếu ở phía Bắc và phía Đông, có độ dốc lớn (>30⁰), độ cao trên 1.000 m, diện tích khoảng 13.045 ha (tập trung chủ yếu ở xã A Yun, Hà Ra, Lơ Pang), chiếm 11,58% tổng diện tích tự nhiên, có độ chia cắt mạnh, khả năng khai thác cho nông nghiệp bị hạn chế, lợi thế cho phát triển lâm nghiệp.

- Vùng núi thấp tập trung các khu vực có độ cao trung bình 700 - 1.000 m ở phía Nam huyện, thực vật ở đây là rừng lá rộng thường xanh, xen lẫn tre nứa, rừng hỗn giao. Dạng địa hình này có diện tích khoảng 30.450 ha (chủ yếu ở xã Đăk Trôi, Kon Chiêng, Đê Ar...), chiếm 27% tổng diện tích tự nhiên của huyện, phù hợp với phát triển mô hình nông lâm kết hợp, trồng cây công nghiệp dài ngày như bời lời, điều, cây nguyên liệu giấy...

- Vùng cao nguyên có độ cao trung bình 400 - 700 m, nằm ở phía Tây huyện, vùng này đất đai tương đối màu mỡ thuận lợi cho phát triển cây công nghiệp dài ngày là: cà phê, cao su và chè. Dạng địa hình này có diện tích khoảng 44.200 ha  (Kon Dơng, Đăk Yă, Đăk Djăng, Đak Taley, Đak Jơta và một phần các xã Lơ Pang, Đăk Trôi, Đê Ar, Kon Thụp, Hà ra...), chiếm 39,3% tổng diện tích tự nhiên của huyện. Đây cũng là nơi tập trung chủ yếu các khu dân cư, bố trí các công trình công cộng và là nơi sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ chủ yếu của huyện.

- Vùng thung lũng hẹp kẹp giữa các khe suối có độ cao dưới 400 m (khu vực ven sông A Yun). Đây là vùng đất bồi tụ ven khe suối rất phù hợp cho phát triển cây ngắn ngày nhất là cây lúa, hoa màu và chăn nuôi đại gia súc.

          + Đất đai: Tổng diện tích đất tự nhiên toàn huyện là 112.718 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp là 49.418,16 ha, đất lâm nghiệp 51.855,05 ha, còn lại là các thành phần đất khác..

          Đất đai chủ yếu là đất đỏ bazan rất phù hợp với các loại cây nông nghiệp và công nghiệp dài ngày, cụ thể một số loại đất trên địa bàn huyện:

          + Khí hậu: Huyện Mang Yang do bị ảnh hưởng của khu vực nhiệt đới gió mùa cao nguyên nên có 2 mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 và mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Lượng mưa trung bình hàng năm là 2.213 -3154 mm, tập trung vào các tháng 7, 8, 9. Số ngày mưa trung bình trong năm là 154 ngày, nhiệt độ trung bình là 23,5 độ; độ ẩm trung bình 81%.    

e. Cơ sở hạ tầng:

 Huyện Mang Yang có vị trí giao thông thuận lợi, với quốc lộ 19 đi qua, các tỉnh lộ huyết mạch như 670 nối quốc lộ với Kon Tum, tỉnh lộ 666 nối với các huyện phía Đông Nam của tỉnh. Vậy nên, huyện Mang Yang là giao điểm cho việc giao thương mua bán, luân chuyển hàng hóa vừa có tính vĩ mô và trung tâm của vùng miền huyện.
         2. Tiềm năng thế mạnh của huyện Mang Yang:

Huyện Mang Yang có lợi thế như:

- Về đất đai thổ nhưỡng: rất phù hợp với các loại cây  nông nghiệp và cây công nghiệp dài ngày (nhất là cà phê, cao su, tiêu….), thích hợp phát triển các đồng cỏ lớn để phát triển chăn nuôi quy mô lớn.

- Về tiềm năng tài nguyên khoáng sản:

Huyện Mang Yang có một số loại khoáng sản sau: Sắt ở xã Đak Jơ ta; Nhôm ở xã Hà Ra; Kaolin ở xã A Yun; Macsalit ở khu vực đèo Mang Yang thuộc xã Hà Ra; Saphyr ở các xã A Yun, Kon Chiêng; Granít ở thị trấn Kon Dơng; sét ở các xã A Yun, Hà Ra; cuội, sỏi, cát, đá xây ở xã Hà Ra, A Yun và Đak Jơ ta… đây là nguồn tài nguyên quan trọng cho phát triển công nghiệp khai khoáng,  sản xuất và chế biến vật liệu xây dựng trên địa bàn.

- Tiềm năng về du lịch: Huyện Mang Yang có nhiều danh lam thắng cảnh thu hút khách du lịch trong và ngoài nước: du lịch sinh thái với hệ sinh thái rừng nhiệt đới đặc sắc như: Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh- Di sản ASEAN (xã Ayun) với 652 loài thực vật, đặc biệt các loại gỗ quý như: pơmu, cẩm lai, trắc, hương...; 42 loài thú, 51 loài bò sát, ếch nhái, 209 loài bướm và nhiều loài sinh vật khác; thác Lồ (xã Hà Ra) và Atơman (xã Đê Ar).

Kế đó là tour du lịch văn hóa dân tộc ở hai làng Đê Ktu và làng Đê Kốp (thị trấn Kon Dơng) nối liền với khu du lịch sinh thái Hòn Đá Trải và Suối đá. Trong những năm tới, du lịch là một trong những thế mạnh để thúc đẩy sự phát triển về kinh tế của Mang Yang cùng với một số lễ hội truyền thống của người dân Bahnar hiện vẫn còn duy trì như lễ hội đâm trâu và một số nghi lễ nông nghiệp truyền thống như: Lễ tạ ơn thần lúa (Sré Yang),  Lễ hội Puh Hơ Drih ( lễ cầu an ), Lễ cúng Đất làng, Lễ hội Nước Giọt (U Drô Klang Đak)...