Dự án hỗ trợ nông nghiệp, nông dân, nông thôn (gọi tắt là dự án hỗ trợ tam nông) giai đoạn 2011-2015 từ nguồn vốn vay 11,5 triệu USD của quỹ phát triển nông nghiệp thuộc Liên hợp quốc, vốn đối ứng của Chính phủ, vốn nhân dân đóng góp tập trung hỗ trợ cho các hộ nghèo, cận nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số, phụ nữ là nông dân thuộc địa bàn 26 xã của 5 huyện: Krông Pa, Ia Pa, Kbang, Kông Chro, Đak Đoa của tỉnh Gia Lai.
Dự án tập trung thực hiện 3 hợp phần chính là tăng cường năng lực, thể chế để thực hiện chiến lược tam nông, phát triển chuỗi giá trị người nghèo, xây dựng và thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội cấp xã theo định hướng thị trường. Mỗi một hợp phần của dự án bao gồm nhiều tiểu hợp phần được xây dựng dựa vào kết quả khảo sát thực địa, phân tích tình hình đói nghèo từng địa phương trong vùng dự án của các chuyên gia kinh tế thuộc tổ chức quỹ phát triển nông nghiệp.
 |
| Thu hoạch bắp ở thị xã Ayun Pa. Ảnh: Nguyễn Diệp |
Tuy nhiên, theo phân tích của lãnh đạo huyện Krông Pa, việc thực hiện tiểu hợp phần xây dựng năng lực quản lý kinh tế theo định hướng thị trường (thuộc hợp phần tăng cường năng lực, thể chế để thực hiện chiến lược tam nông) thông qua công tác đào tạo để nâng cao năng lực quản lý kinh tế theo định hướng thị trường cho cán bộ các cấp tham gia dự án tam nông còn thiếu tính khả thi đối với vùng sâu, vùng xa. Bởi vì, thực tế phát triển nông nghiệp khu vực này vẫn chưa thoát khỏi vòng lẩn quẩn, giá cả quyết định việc nông dân chọn trồng cây gì, trồng xong đến vụ thu hoạch lại đối mặt tình trạng mất giá. Để thực hiện có hiệu quả phần việc này rất cần đến vai trò tư vấn thị trường cấp huyện gắn với sự phối hợp của doanh nghiệp giúp nhân dân lựa chọn giống cây, con nào phù hợp để xây dựng kế hoạch sản xuất bền vững.
Phát triển chuỗi giá trị được xác định giữ vai trò quan trọng của dự án hỗ trợ tam nông. Chuỗi giá trị hiểu nôm na là quy trình phát triển, tạo ra sản phẩm có sự tác động từ nhiều tác nhân. Mục tiêu của phát triển chuỗi giá trị là tạo ra các dịch vụ dựa trên nhu cầu thực tế, gắn kết các hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số với cơ hội tiếp cận thị trường. Người giữ vai trò chủ lực quyết định thực hiện chuỗi giá trị là nông dân. Vì vậy, theo ý kiến của lãnh đạo các địa phương trong vùng dự án, hợp phần này sẽ phát huy hiệu quả nếu Sở Nông nghiệp và PTNT đứng ra đảm nhiệm vai trò đầu mối tập hợp các đối tác liên quan xác định ra chuỗi giá trị dựa trên yếu tố thị trường, đất đai, giá cả, thời tiết và có sự tham gia của nông dân.
Đề cập đến vấn đề tiêu thụ sản phẩm của nông dân, Phó Giám đốc Sở Công thương-ông Phan Minh Túc cho rằng: Sản phẩm làm ra nếu không tiêu thụ được, nông dân là người chịu thiệt. Thế nhưng việc kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư vào vùng sâu, vùng xa để tiêu thụ sản phẩm cho nông dân là rất khó, vì không đảm bảo lợi nhuận của doanh nghiệp. Chính quyền cấp huyện lại không có vốn để hỗ trợ doanh nghiệp. Vì thế, thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào vùng sâu, vùng xa là xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ đặc thù, trợ cước trợ giá, tạo mặt bằng thuận lợi, can thiệp với cơ quan liên quan để doanh nghiệp được vay vốn. Chợ nông thôn là nơi tiêu thụ, cung ứng sản phẩm song thời gian qua lại bị lãng quên. Chính quyền địa phương cần chung tay với ngành Công thương phục hồi mạng lưới chợ nông thôn để tăng khả năng tiêu thụ, cung ứng sản phẩm cho khu vực nông thôn.
Cùng với những vấn đề trên, việc kiện toàn bộ máy cấp xã thực hiện dự án hỗ trợ tam nông cũng làm cho các địa phương băn khoăn. Giải quyết vấn đề con người bằng cách tuyển dụng để làm việc là không khó, song khi dự án kết thúc số cán bộ này đi về đâu và làm gì là bài toán nan giải.
Quang Văn