(GLO)- Di tích đường Trường Sơn-đường Hồ Chí Minh là nơi ghi dấu những huyền thoại, những chiến công anh dũng của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Tại Gia Lai, bia ghi dấu Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt đường Trường Sơn-đường Hồ Chí Minh được đặt trong khuôn viên Ban Quản lý rừng phòng hộ Đức Cơ. Tuy nhiên, đến nay, “địa chỉ đỏ" này vẫn ít người biết đến.
Năm 2013, Binh đoàn 12 (Bộ Quốc phòng) phối hợp Bảo tàng tỉnh Gia Lai tiến hành khảo sát, xây dựng hồ sơ đối với cụm di tích lịch sử đường Trường Sơn-đường Hồ Chí Minh (đoạn qua tỉnh Gia Lai) nằm tại xã Ia Dom, huyện Đức Cơ để đề nghị xếp hạng di tích cấp quốc gia đặc biệt. Ngày 9-12-2013, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 2883/QĐ-TTg xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt đối với cụm di tích đường Trường Sơn-đường Hồ Chí Minh đoạn qua tỉnh Gia Lai.
Theo tài liệu khảo sát đang lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh, cụm di tích lịch sử đường Trường Sơn-đường Hồ Chí Minh (đoạn qua tỉnh Gia Lai) cách TP. Pleiku khoảng 70 km về hướng Tây, tập trung tại xã Ia Dom (huyện Đức Cơ) với các tuyến điểm: Ở khu vực làng Bi (xã Ia Dom), là nơi hợp lưu giữa 2 tuyến Đông-Tây Trường Sơn; đường Hồ Chí Minh-Đông Trường Sơn đoạn Ia Dom đi Buôn Đôn (tỉnh Đak Lak); đường 19 nối Đông-Tây Trường Sơn, bao gồm đoạn từ Ia Dom đi Strung Treng (Campuchia) và từ Ia Dom về Pleiku; các trọng điểm đánh phá ngăn chặn ác liệt của không quân và bộ binh Mỹ-ngụy, tiêu biểu là trận đánh ở thung lũng Ia Drăng (huyện Chư Prông) năm 1965.
Toàn bộ hệ thống Di tích lịch sử đường Trường Sơn-đường Hồ Chí Minh sau khi được xếp hạng đều thuộc sự quản lý trực tiếp của Binh đoàn 12, chưa phân cấp cho địa phương có di tích. Đây là một trong những thuận lợi, nhưng cũng đặt ra khó khăn trong việc bảo vệ và phát huy giá trị của di tích. Hiện tại, bia ghi dấu Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt đường Trường Sơn-đường Hồ Chí Minh (đoạn qua tỉnh Gia Lai) nằm tại ngã ba quốc lộ 19 và quốc lộ 14C (thuộc địa phận làng Bi, xã Ia Dom). Bia được đặt trong khuôn viên nhà làm việc của Ban Quản lý rừng phòng hộ Đức Cơ. Bia làm bằng đá xanh nguyên khối, cao 1,4 m, rộng 0,8 m, được đặt trên bệ bê tông cốt thép cao 0,4 m, trong phạm vi nền gạch diện tích 12 m2, có chạm khắc nội dung ghi dấu các tuyến điểm di tích liên quan.
Hiện trạng bia ghi dấu di
tích trong khuôn viên Ban Quản lý rừng phòng hộ Đức Cơ. Ảnh: Xuân Toản
| Năm 2013, Di tích đường Trường Sơn-đường Hồ Chí Minh được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng di tích lịch sử quốc gia đặc biệt. Đến nay đã qua 9 đợt xếp hạng bổ sung, hệ thống di tích lịch sử quốc gia đặc biệt đường Trường Sơn-đường Hồ Chí Minh gồm 37 điểm tiêu biểu, trải dài trên địa phận 11 tỉnh: Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam, Kon Tum, Gia Lai, Đak Lak, Đak Nông và Bình Phước. |
Đây là một trong những điểm thuộc hệ thống di tích lịch sử quốc gia đặc biệt. Tuy nhiên, việc đầu tư cơ sở hạ tầng tại đây chưa tương xứng, công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di tích ít được quan tâm. Đặc biệt, cụm di tích gần như chưa được tuyên truyền, phổ biến rộng rãi đến các tầng lớp nhân dân.
Để bảo vệ và phát huy giá trị của di tích trong giai đoạn hiện nay, các cơ quan, ban, ngành liên quan cần tham mưu UBND tỉnh đề nghị Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ về việc phân cấp cho tỉnh Gia Lai trực tiếp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị của di tích. Cùng với đó, cần triển khai khảo sát, quy hoạch, khoanh vùng bảo vệ, cắm mốc phù hợp, tránh việc xâm hại đến di tích. Bởi hiện nay, bia di tích được đặt trong khuôn viên nhà làm việc của Ban Quản lý rừng phòng hộ Đức Cơ và chồng lấn lên hành lang đường bộ.