Đến nay, 5 tỉnh: Gia Lai, Kon Tum, Đăk Lăk, Đăk Nông và Lâm Đồng đã giải quyết được gần 27.500 ha đất ở, đất sản xuất cho hơn 53.000 hộ, đạt 70% nhu cầu theo Quyết định 132 và 134 của Chính phủ. Làm mới và sửa chữa hơn 11.000 căn nhà, giải quyết nước sinh hoạt cho hơn 37.000 hộ ở vùng sâu - vùng xa.

Tùy theo đặc thù của từng vùng, các tỉnh đã có cách làm và bước đi thích hợp, khắc phục những khó khăn đẩy nhanh tiến độ, nhất là khâu giải quyết về đất sản xuất. Phần lớn diện tích đất sản xuất cấp cho bà con đều là những vùng đất tốt, tương đối bằng phẳng và gần buôn - làng, tạo điều kiện thuận lợi canh tác và bảo vệ cây trồng. Quỹ đất được lấy từ nhiều nguồn, thu hồi diện tích dôi dư từ các nông - lâm trường, xí nghiệp, đất bỏ hoang hóa trước đây trong cộng đồng dân cư và đầu tư khai hoang, san ủi mặt bằng, đắp bờ vùng bờ thửa rồi mới cấp cho bà con. Ở những vùng có nguồn nước tưới, mỗi hộ thiếu đất hoặc không có đất sản xuất được nhận từ 2-4 sào, còn ở những vùng cao (đất nà thổ) thì nhận được nhiều hơn từ 1-2 ha.

Về nhà ở, các tỉnh Tây Nguyên cũng đã làm tốt công tác tuyên truyền, vận động những hộ được hưởng lợi cùng với Nhà nước và cộng đồng tham gia xây dựng để có được những căn nhà chắc chắn và đẹp đẽ hơn. Theo mức đầu tư của Chính phủ, làm mới cho mỗi căn nhà thuộc diện khó khăn (xiêu vẹo, rách nát) có diện tích 24 m2 bằng tường xây, mái lợp tôn và nền láng xi măng có giá trị 6 triệu đồng. Nhưng trên thực tế, hầu hết những căn nhà làm theo Chương trình 134 đều có giá trị cao hơn nhiều và thường là đến 10 triệu đồng; cũng có không ít căn nhà được làm đến 20 triệu đồng. Khoản tiền vượt mức hỗ trợ của Nhà nước là do những hộ hưởng lợi thấy được ý nghĩa và lợi ích của Chương trình nên tự vay mượn thêm để góp kinh phí cùng làm. Ở Gia Lai, trước khi làm nhà đã đưa ra 2 mô hình là nhà sàn và nhà trệt để người hưởng lợi chủ động chọn lựa và tùy theo khả năng tài chính của từng hộ mới xây dựng phù hợp, không có tình trạng áp đặt cũng như làm dối, làm ẩu.

Chương trình 134 của Chính phủ đã được khẳng định tính hiệu quả về giải quyết những khó khăn trong đời sống, góp phần xóa đói giảm nghèo của đồng bào dân tộc thiểu số. Hiện nay, trong toàn vùng giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 28% (tiêu chí cũ); đã hạn chế tình trạng du canh du cư, không để xảy ra thiếu đói mặc dù hàn hán liên tục xảy ra trong những năm gần đây. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế thì số hộ đồng bào các dân tộc thiểu số vùng Tây Nguyên có nhu cầu về đất sản xuất cũng như về nhà ở vẫn còn nhiều (khoản gần 20.000 hộ với 10.000 ha). Và như vậy, Chương trình 134 của Chính phủ vẫn được tiếp tục triển khai thực hiện, tạo sự đồng thuận trong dân. Cái khó không phải là kinh phí đầu tư mà chính là quỹ đất đã cạn nguồn (đất tốt), không đủ cấp cho bà con phát triển sản xuất một cách có hiệu quả

Nhận thức rõ vấn đề trên, lãnh đạo các tỉnh phải năng động hơn trong công tác chỉ đạo thực hiện, có cách làm mới hơn phù hợp với thực tế, nhằm khắc phục sức ép về quỹ đất sản xuất. Phương án có tính thuyết phục cao là, bên cạnh việc tiếp nhận đồng bào vào làm công nhân cao su, cà phê, giao khoán bảo vệ rừng thì cần phải đầu tư hình thành các làng nghề để thu hút ngày càng nhiều lao động tham gia. Ở Gia Lai, bước đầu đã hình thành được làng nghề dệt thổ cẩm, làng nghề du lịch, cơ sở sản xuất các loại nhạc cụ dân tộc...

HỒNG LĨNH

Báo Gia Lai